การออกแบบไพรเมอร์เพื่อใช้เพิ่มปริมาณดีเอ็นเอบริเวณ Internal Transcribed Spacer (ITS) ที่มีความจำเพาะต่อเห็ดตับเต่า (Phlebopus portentosus (Berk. and Broome) Boedijn)

Main Article Content

ธนภักษ์ อินยอด
ขนิษฐา ชวนะนรเศรษฐ์
ธนภัทร เติมอารมย์
ธนากร ลัทธิ์ถีระสุวรรณ
อลิษา อินจันทร์
ณัฐพัชร์ ศรีหะนัลต
จุฬามณี พละสุข
ชาตรี กอนี

บทคัดย่อ

การศึกษาเครื่องหมายดีเอ็นเอที่มีความจำเพาะต่อเห็ดตับเต่า (Phlebopu portentosus (Berk. and Broome) Boedijn) มีวัตถุประสงค์เพื่อออกแบบไพรเมอร์ที่จำเพาะต่อเห็ดตับเต่า และเพื่อยืนยันสายพันธุ์ของเห็ดตับเต่าให้มีความถูกต้องและแม่นยำด้วยเทคนิคทางชีวโมเลกุล โดยทำการศึกษาเครื่องหมายดีเอ็นเอที่มีความจำเพาะต่อเห็ดตับเต่า สกัดดีเอ็นเอจากส่วนดอกเห็ดสดแล้วเพิ่มปริมาณดีเอ็นเอบริเวณ internal transcribed spacer (ITS) ด้วยไพรเมอร์ ITS1 และ ITS4 พบว่าสามารถเพิ่มปริมาณดีเอ็นเอได้ และนำดีเอ็นเอเป้าหมายที่เพิ่มปริมาณได้ส่งวิเคราะห์ลำดับนิวคลีโอไทด์ เปรียบเทียบกับลำดับนิวคลีโอไทด์เชื้อราในฐานข้อมูล GenBank พบว่าลำดับนิวคลีโอไทด์ของเห็ดมีค่าความเหมือนทางพันธุกรรมของเห็ดตับเต่า 100 เปอร์เซ็นต์ นำลำดับนิวคลีโอไทด์ออกแบบไพรเมอร์ในโปรแกรม Primer-BLAST ได้จำนวน 10 คู่ไพรเมอร์ แล้วทดสอบความจำเพาะต่อเห็ดตับเต่า จากนั้นเพิ่มปริมาณดีเอ็นเอด้วยไพรเมอร์ที่ออกแบบ 10 คู่ไพรเมอร์ พบว่าให้แถบดีเอ็นเอเฉพาะเห็ดตับเต่า จำนวน 3 คู่ไพรเมอร์ ได้แก่ Primer_pair_6 Primer_pair_9 และ Ppo_03 และเมื่อนำคู่ไพรเมอร์ 3 ไพรเมอร์ที่มีความจำเพาะนี้ไปตรวจสอบและยืนยันเชื้อเห็ดตับเต่าในรากพืชอิงอาศัย (epiphyte) ได้แก่ ต้นหางนกยูงไทย ต้นแคบ้าน และต้นหว้า ที่มีการปลูกถ่ายเชื้อเห็ดตับเต่า พบว่าให้แถบดีเอ็นเอในตัวอย่างรากพืชอิงอาศัยทุกตัวอย่าง จากผลการตรวจสอบไพรเมอร์ที่จำเพาะในรากแสดงให้เห็นว่าในรากพืชอิงอาศัยที่มีการปลูกถ่ายเชื้อเห็ดตับเต่ามีเชื้อเห็ดตับเต่าอาศัยอยู่บนเซลล์รากจริง ในการทดลองนี้สามารถนำเครื่องเหมายดีเอ็นเอที่ได้ออกแบบใหม่และมีความจำเพาะนี้ไปใช้ในการตรวจสอบ และยืนยันเห็ดตับเต่าในตัวอย่างจากธรรมชาติหรือรากพืชที่มีเชื้อเห็ดตับเต่าอาศัยอยู่ได้

Article Details

รูปแบบการอ้างอิง
อินยอด ธ., ชวนะนรเศรษฐ์ ข., เติมอารมย์ ธ., ลัทธิ์ถีระสุวรรณ ธ., อินจันทร์ อ., ศรีหะนัลต ณ., พละสุข จ., & กอนี ช. (2025). การออกแบบไพรเมอร์เพื่อใช้เพิ่มปริมาณดีเอ็นเอบริเวณ Internal Transcribed Spacer (ITS) ที่มีความจำเพาะต่อเห็ดตับเต่า (Phlebopus portentosus (Berk. and Broome) Boedijn). วารสารวิชชา มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช, 44(1), 91–108. https://doi.org/10.65217/wichchajnstru.2025.v44i1.262083
ประเภทบทความ
บทความวิจัย

เอกสารอ้างอิง

กิตติมา ด้วงแค วินันท์ดา หิมะมาน และจันจิรา อายะวงศ์. (2548). เอคโตไมคอร์ไรซากับการควบคุมโรคเน่ากล้าไม้ยูคาลิปตัส. กรุงเทพฯ: สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช.

จีราพร แก่นทรัพย์ ธนาวดี ค้ำชู วิภาวี ชั้นโรจน์ สุภาวดี ง้อเหรียญ สุวลักษณ์ อะมะวัลย์ และประพิศ วองเทียม. (2564). วิธีสกัดดีเอ็นเอจากมันสำปะหลังที่รวดเร็ว ประหยัด และปราศจากตัวทำละลายอินทรีย์อันตราย. วารสารวิชาการเกษตร, 39(2), 189-201.

ธิติยา บุญประเทือง รัตเขตร์ เชยกลิ่น พัชราภรณ์ พรมเคียมอ่อน และพรรณทิพย์ ตียพันธ์. (2555). การจำแนกเห็ดพิษในประเทศไทย ช่วงปี 2551-2555. กรุงเทพฯ: สมาคมนักวิจัยและเพาะเห็ดแห่งประเทศไทย.

ปิยวรรณ กลมเกลี้ยง ธีระชัย ธนานันต์ และนิรมล ศากยวงศ์. (2557). การจำแนกราด้วยวิธีไอทีเอสพีซีอาร์และความสามารถในการบำบัดสีรีแอคทีฟ RR141. วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี, 22(5), 684-694.

พรรณพร กุลมา มนูศิลป์ ศิริมาตย์ และสายสมร ลำยอง. (2554). การเปรียบเทียบลักษณะสัณฐานวิทยาของเห็ดระโงกเพื่อการจำแนกแยกชนิดที่รับประทานไม่ได้. การประชุมทางวิชาการของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ครั้งที่ 49. กรุงเทพฯ.

มะหามะซุปยัน แดเบ๊าะ สุรเชษฐ เอี่ยมสำอาจ เบญจพร ศรีสุวรมาศ และกาญจน์ คุ้มทรัพย์. (2561). การเปรียบเทียบปริมาณดีเอ็นเอในใบมะขามแห้งที่อุณหภูมิและระยะเวลาต่างกันโดยใช้กระดาษเซลลูโลสเมทริกซ์. วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์, 3(1), 42-55.

เรือนแก้ว ประพฤติ และวดิน เจริญตัณธนกุล. (2557). การระบุสปีชีส์ของเห็ดพิษแบบรวดเร็วด้วยเทคนิค real-time PCR. รายงานวิจัย. สถาบันบริการตรวจสอบคุณภาพและมาตรฐานผลิตภัณฑ์ มหาวิทยาลัยแม่โจ้.

วรวิทู มีสุข วีระเกียรติ ทรัพย์มี พัฒนพร รินทจักร และจุฑามาศ ศุภพันธ์. (2566). ความหลากหลายทางพันธุกรรมของต้นประ (Elateriospermum tapos) ในป่าดั้งเดิมและป่าปลูกในอุทยานแห่งชาติเขานัน จังหวัดนครศรีธรรมราช โดยวิเคราะห์จากลําดับนิวคลีโอไทด์จากยีน MaturaseK ในคลอโรพลาสต์ดีเอ็นเอ. วารสารวิชชา มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช, 42(1), 1-13, doi: https://doi.org/10.65217/wichchajnstru.2023.v42i1.256104.

วิกานดา พรหมณี. (2560). การศึกษาดีเอ็นเอบาร์โค้ดของพืชสกุลมะเขือในประเทศไทย. วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต (วิทยาการทางเภสัชศาสตร์). มหาวิทยาลัยศิลปากร, นครปฐม.

อนิวรรต เฉลิมพงษ์ และธีรวัฒน์ บุญทวีคุณ. (2524). การสำรวจเชื้อราไมคอร์ไรซาที่สัมพันธ์กับรากต้นไม้ในระบบนิเวศวิทยาป่าเต็งรังท้องที่ป่าสะแกราช. รายงานวิจัย. สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ.

อานนท์ เอื้อตระกูล. (2553). เห็ดตับเต่า. สืบค้นเมื่อ 20 ธันวาคม 2566, จาก: http://anonbiotec.gratis-foros.com/t185.

อุทัยวรรณ แสงวณิช. (2547). ศักยภาพของเห็ดป่าในการเพิ่มรายได้ของเกษตรกรในระบบวนเกษตร. การประชุมวิชาการวนเกษตร ครั้งที่ 1 “มิติของระบบวนเกษตร สำหรับชุมชนอนาคต”. พิษณุโลก.

Adams, R.I., Hallen, H.E. and Pringle, A. (2005). Using the incomplete genome of the ectomycorrhizal fungus Amanita bisporigera to identify molecular polymorphisms in the related Amanita phalloides. Molecular Ecology Notes, 6(1), 218-220, doi: https://doi.org/10.1111/j.1471-8286.2005.01198.x.

Blackwell, M. (2011). The fungi: 1, 2, 3 ... 5.1 million species?. American Journal of Botany, 98(3), 426-438, doi: https://doi.org/10.3732/ajb.1000298.

Conjeaud, C., Scheromm, P. and Mousain, D. (1996). Effects of phosphorus and ectomycorrhiza on maritime pine seedlings (Pinus pinaster). New Phytologist, 133(2), 345-351, doi: https://doi.org/10.1111/j.1469-8137.1996.tb01901.x.

Das, S.K., Mandal, A., Datta, A.K., Gupta, S., Paul, R., Saha, A., Sengupta, S. and Dubey, P.K. (2013). Nucleotide sequencing and identification of some wild mushrooms. The Scientific World Journal, 2013(1), doi: https://doi.org/10.1155/2013/403191.

Doyle, J.J. and Dickson, E.E. (1987). Preservation of plant samples for DNA restriction endonuclease analysis. Taxon, 36(4), 715-722, doi: https://doi.org/10.2307/1221122.

Gausterer, C., Penker, M., Krisai-Greihuber, I., Stein, C. and Stimpfl, T. (2014). Rapid genetic detection of ingested Amanita phalloides. Forensic Science International: Genetics, 9, 66-71, doi: https://doi.org/10.1016/j.fsigen.2013.11.002.

Harley, J.L. and Smith, S.E. (1983). Mycorrhizal symbiosis. London: Academic Press.

Lafontaine, D.L.J. and Tollervey, D. (2001). The function and synthesis of ribosomes. Nature Reviews Molecular Cell Biology, 2(7), 514-520, doi: https://doi.org/10.1038/35080045.

Li, P., Deng, W. and Li, T. (2014). The molecular diversity of toxin gene families in lethal Amanita mushrooms. Toxicon, 83, 59-68, doi: https://doi.org/10.1016/j.toxicon.2014.02.020.

Mora, C., Tittensor, D.P., Adl, S., Simpson, A.G.B. and Worm, B. (2011). How many species are there on earth and in the ocean?. PLOS Biology, 9(8), 1-8, doi: https://doi.org/10.1371/journal.pbio.1001127.

Rosendahl, S. and Sen, R. (1992). 9 Isozyme analysis of mycorrhizal fungi and their mycorrhiza. Methods in Microbiology, 24, 169-192, doi: https://doi.org/10.1016/S0580-9517(08)70092-8.

Sanmee, R., Tulloss, R.E., Lumyong, P., Dell, B. and Lumyong, S. (2008). Studies on Amanita (Basidiomycetes: Amanitaceae) in Northern Thailand. Fungal Diversity, 32, 97-123.

Schoch, C.L., Seifert, K.A., Huhndorf, S., Robert, V., Spouge, J.L., Levesque, C.A. and Chen, W. (2012). Nuclear ribosomal internal transcribed spacer (ITS) region as a universal DNA barcode marker for fungi. Proceedings of the National Academy of Sciences, 109(16), 6241-6246, doi: https://doi.org/10.1073/pnas.1117018109.

Sriprapun, M. (2014). How to design primer and how to use some programs for primer design. Retrieved 10 June 2024, from: https://www.slideshare.net/slideshow/pcr-primer-design-methee/39998396.

Suwannasai, N., Dokmai, P., Yamada, A., Watling, R. and Phosri, C. (2020). First ectomycorrhizal syntheses between Astraeus sirindhorniae and Dipterocarpus alatus (Dipterocarpaceae), pure culture characteristics, and moiecular detection. Biodiversitas, 21(1), 231-238, doi: https://doi.org/10.13057/biodiv/d210130.

White, T.J., Bruns, T., Lee, S. and Taylor, J. (1990). 38-Amplification and direct sequencing of fungal ribosomal RNA genes for phylogenetics. In Innis, M.A., Gelfand, D.H., Sninsky, J.S. and White, T.J. (Eds.). PCR protocols: A guide to methods and applications, pp. 315-322. London: Academic Press.

Ye, J., Coulouris, G., Zaretskaya, I., Cutcutache, I., Rozen, S. and Madden, T.L. (2012). Primer-BLAST: A tool to design target-specific primers for polymerase chain reaction. BMC Bioinformatics, 13, doi: https://doi.org/10.1186/1471-2105-13-134.