บทบาทของสถาบันอุดมศึกษาที่มีต่อการส่งเสริมสมรรถนะการขับเคลื่อนเกษตรอินทรีย์ในชุมชน

บทคัดย่อ

งานวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาข้อมูลด้านบริบทและปัจจัยแวดล้อม รูปแบบและกระบวนการในการดำเนินงาน ผลลัพธ์และผลกระทบที่ชุมชนได้รับจากการดำเนินการ ตลอดจนปัจจัยหนุนเสริมความท้าทายและปัญหาอุปสรรค จากการส่งเสริมเกษตรอินทรีย์ในชุมชนของสถาบันอุดมศึกษา โดยทำการศึกษาด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึกใน 5 พื้นที่ ผู้ที่เกี่ยวข้อง 2 กลุ่ม คือ ผู้รับผิดชอบโครงการหรือผู้ที่มีบทบาทหลักของสถาบันอุดมศึกษา จำนวน 13 คน และแกนนำหรือสมาชิกกลุ่มเกษตรอินทรีย์ในชุมชน จำนวน 15 คน รวม 28 คน ผลการศึกษาพบว่า ภายใต้พันธกิจด้านการบริการวิชาการเพื่อรับใช้สังคม การขับเคลื่อนเกษตรอินทรีย์     ในชุมชนของสถาบันอุดมศึกษาประกอบไปด้วยการดำเนินงาน 7 ขั้นตอนด้วยกัน ได้แก่  1) สร้างพื้นที่รูปธรรมต้นแบบ  2) ปรับเปลี่ยนทัศนคติของเกษตรกร  3) พัฒนาคนให้มีความเข้าใจในการทำเกษตรอินทรีย์      ที่แท้จริง  4) หาตลาดรองรับผลผลิตอินทรีย์  5) รับรองมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ที่เหมาะสม  6) ส่งเสริมการรวมกลุ่มเกษตรกรอินทรีย์ และ 7) สร้างเกษตรกรรุ่นใหม่ โดยการดำเนินการขึ้นกับศักยภาพ ความพร้อมและต้นทุนที่มี แต่ต้องมีการดำเนินงานครบทุกขั้นตอน ตลอดจนครบทั้งระบบห่วงโซ่เกษตรอินทรีย์ และครอบคลุมทั้งพื้นที่ โดยในการดำเนินงานต้องมีการลงพื้นที่ทำงานร่วมกับชุมชนอย่างจริงจัง มีการลงมือปฏิบัติและเรียนรู้ไปพร้อมกัน และเน้นกระบวนการติดตามประเมินผลอย่างต่อเนื่อง นอกจากนี้ สถาบันอุดมศึกษามีบทบาทที่ชัดเจน คือ การเป็นหน่วยงานที่สนับสนุนองค์ความรู้ที่ถูกต้องและทัน     ต่อเหตุการณ์ เสริมสร้างศักยภาพให้แก่ชุมชน และเป็นตัวกลางในการเชื่อมประสานการบูรณาการการดำเนินงานในพื้นที่ ทั้งนี้บทบาทในอนาคตที่ชุมชนคาดหวังจากสถาบันอุดมศึกษา คือ การเป็นหน่วยงาน       ที่ตรวจรับรองผลผลิตอินทรีย์ รวมถึงสร้างนวัตกรรมใหม่ๆ เพื่อตอบสนองเกษตรกรรมที่เปลี่ยนแปลงไปในอนาคต