การใช้ประโยชน์ที่ดิน ความหลากหลายของพันธุ์ข้าว และความเหมาะสมสำหรับการผลิตข้าว ในจังหวัดแม่ฮ่องสอน

บทคัดย่อ

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการใช้ประโยชน์ที่ดิน ความหลากหลายของพันธุ์ข้าวที่ปลูกในพื้นที่ดอนและพื้นที่สูง และความเหมาะสมของพื้นที่สำหรับการผลิตข้าวในพื้นที่จังหวัดแม่ฮ่องสอน โดยการรวบรวมข้อมูลจากเกษตรกรที่ขึ้นทะเบียนผู้ปลูกข้าว จำนวน 26,091 ราย (32,526 แปลง) และจากการสุ่มสัมภาษณ์เกษตรกรในพื้นที่ จำนวน 3,427 ราย  ผลการศึกษาพบว่า จังหวัดแม่ฮ่องสอนมีพื้นที่ถือครองเพื่อการเกษตรประมาณ 361,346 ไร่ แต่มีพื้นที่เหมาะสมสำหรับการปลูกข้าวเพียง 37,241 ไร่ โดยในฤดูนาปี พ.ศ. 2560/61 มีพื้นที่ปลูกข้าว 154,179 ไร่ ฤดูนาปรัง  มีพื้นที่ปลูกข้าว 91 ไร่ อำเภอที่มีพื้นที่ปลูกข้าวมากที่สุด คือ อำเภอแม่สะเรียง พันธุ์ข้าวที่ปลูกสามารถจำแนกตามนิเวศการปลูก คือ ข้าวนาสวน และข้าวไร่ ในพื้นนาสวน พันธุ์ข้าวที่พบปลูกมากทุกอำเภอ คือ กข21 และขาวดอกมะลิ 105 ยกเว้นอำเภอปาย พันธุ์ข้าวที่ปลูกมาก คือ สันป่าตอง 1 และ กข6 สำหรับข้าวไร่ ส่วนใหญ่เป็นพันธุ์พื้นเมืองที่แยกตามกลุ่มชาติพันธุ์ที่อาศัยอยู่ในแต่ละพื้นที่ปลูก ผลผลิตของข้าวต่อครัวเรือนส่วนใหญ่เพียงพอต่อการบริโภค ส่วน กข21 และข้าวดอกมะลิ 105 มีผลผลิตเฉลี่ย 650 และ         600 กิโลกรัม/ไร่ เพียงพอต่อการบริโภค และสามารถจำหน่ายให้กับพ่อค้าที่มารับซื้อในพื้นที่ได้ ข้อมูลดังกล่าวจะเป็นข้อมูลพื้นฐานสำหรับการจัดการพื้นที่ปลูกข้าวสำหรับเกษตรกร นักวิชาการด้านข้าว รวมทั้งการเลือกพันธุ์ข้าวหรือส่งเสริมการปลูกข้าว ให้สอดคล้องกับความต้องการของเกษตรกรในพื้นที่ต่อไป