การปรับบทบาทสู่การเป็นผู้ค้าเมล็ดพันธุ์ของเกษตรกร ความท้าทายในการเรียนรู้และทำความเข้าใจกฎหมายที่เกี่ยวข้อง

บทคัดย่อ

พระราชบัญญัติพันธุ์พืช พ.ศ. 2518 และแก้ไขเพิ่มเติมปี พ.ศ. 2535 และ 2550 เป็นกฎหมายที่ควบคุมการประกอบกิจการค้าเมล็ดพันธุ์ มีเจตนารมณ์เพื่อคุ้มครองเกษตรกรผู้ซื้อเมล็ดพันธุ์ไปทำการเพาะปลูกให้ได้ใช้เมล็ดพันธุ์ที่ดีและมีคุณภาพ ไม่ว่าผู้ค้าเมล็ดพันธุ์จะเป็นผู้ประกอบธุรกิจทางการเกษตรทั่วไป หรือเกษตรกรที่ผลิตเมล็ดพันธุ์เพื่อจำหน่ายเป็นรายย่อย ก็จะต้องปฏิบัติตามหลักเกณฑ์เดียวกัน แต่เงื่อนไขของการปฏิบัติหลายประการตามกฎหมายฉบับนี้ยังเป็นอุปสรรคแก่เกษตรกรที่ผลิตเมล็ดพันธุ์เพื่อจำหน่ายรายย่อยเหล่านี้ สาเหตุจากความไม่รู้หรือไม่เข้าใจกฎหมาย การขาดเงินทุน วัสดุอุปกรณ์ ความรู้ความสามารถด้านเทคโนโลยี การเข้าถึงทรัพยากรและความช่วยเหลือจากรัฐ รวมถึงมาตรการเกี่ยวกับความรับผิดในกรณีที่ก่อความเสียหายต่อผู้ซื้อเมล็ดพันธุ์ไปเพาะปลูกยังก่อให้เกิดความไม่เป็นธรรมต่อเกษตรกรกลุ่มนี้ด้วย นอกจากนั้นการขายเมล็ดพันธุ์ยังต้องปฏิบัติตามหลักกฎหมายว่าด้วยการซื้อขายสังหาริมทรัพย์ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ซึ่งแม้มิได้กำหนดหลักเกณฑ์พิเศษสำหรับเมล็ดพันธุ์ แต่ก็มีหลักปฏิบัติที่ละเอียดแยบคายที่เกษตรกรจำเป็นต้องทำความเข้าใจเพื่อที่จะป้องกันสิทธิของตนตามกฎหมาย