ภูมิภาคอาเซียนกับความมั่นคงทางอาหาร

บทคัดย่อ

แนวคิดความมั่นคงทางอาหารเริ่มต้นในการประชุมอาหารโลกปี พ.ศ.2513 ตามแนวความคิดขององค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติ (FAO) ความมั่นคงทางอาหารจะต้องมีองค์ประกอบครบด้านทั้ง 4 มิติ (4-Demension of Food Security) ได้แก่มิติการมีอาหารเพียงพอ (Availability) มิติการเข้าถึงอาหาร (Accessibility) มิติการใช้ประโยชน์จากอาหาร (Utilization) มิติการมีเสถียรภาพด้านอาหาร (Stability) และยังครอบคลุมไปถึงการที่อาหารมีความปลอดภัย (Food Safety) อาหารมีคุณค่าทางโภชนาการ (Food Nutrition) และการพึ่งพาตนเอง (Self sufficiency) ผลการศึกษาพบว่า ในภาพรวมอาเซียนเป็นภูมิภาคที่ค่อนข้างอุดมสมบูรณ์ มีการผลิตข้าวที่ถือว่าเป็นพืชอาหารหลักได้มากกว่าการบริโภค เช่นเดียวกับพืชอาหารอื่นๆ รวมถึงผักผลไม้ ปศุสัตว์และประมง ที่สามารถผลิตได้มากกว่าการบริโภคซึ่งทำให้เห็นว่าอาเซียนน่าจะมีความสามารถในการพึ่งพาตนเองทางด้านอาหาร (Food Self-sufficiency) และมีความมั่นคงทางอาหารภายในภูมิภาค (Food Security) แต่ถ้าหากพิจารณาในระดับประเทศแล้วยังมีช่องว่างระหว่างประเทศสมาชิก โดยในภูมิภาคประกอบด้วยผู้ผลิตและส่งออกข้าวรายใหญ่ของโลก ได้แก่ ไทยและเวียดนาม ขณะเดียวกันประกอบด้วยสมาชิกผู้นำเข้าข้าวรายใหญ่ของโลก อย่างมาเลเซียและสิงคโปร์ สิ่งเหล่านี้แสดงให้เห็นว่าอาเซียนกำลังจะเผชิญปัญหาความมั่นคงทางอาหารในมิติความไม่เพียงพอทางอาหาร (Food Unavailability) มิติการเข้าถึงอาหาร (Food Accessibility) และมิติการพึ่งตนเองด้านอาหาร (Food Self-Sufficiency) ได้ในอนาคต อีกทั้งอาเซียนยังมีความเสี่ยงที่ต้องเผชิญกับความมั่นคงทางอาหาร (Food Security)จากการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ (climate change) การเกิดวิกฤตการณ์ด้านพลังงานโลก การเพิ่มขึ้นของจำนวนประชากรและการให้ความสำคัญของการผลิตพืชอาหารลดลงในทางตรงกันข้ามเน้นการผลิตพืชพลังงานมากขึ้น ส่งผลให้ราคาพืชอาหารสูงขึ้นจนทำให้ประชากรที่ยากจนไม่สามารถเข้าถึงอาหารได้ ปัจจัยต่างๆ เหล่านี้ล้วนส่งผลกระทบต่อสถานการณ์ความมั่นคงและยั่งยืนด้านอาหาร