ปรสิตภายนอกของปลากดเกราะจาก ตำบลแม่เหียะ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ปลากดเกราะ (Pterygoplichthys disjunctivus) จัดเป็นปลาต่างถิ่นที่มีรายงานการพบได้บ่อยครั้งจากแหล่งน้ำของประเทศไทย และอาจเป็นแหล่งแพร่โรคสัตว์น้ำได้โดยเฉพาะโรคที่เกิดจากปรสิต ดังนั้นการศึกษาการแพร่กระจายของปรสิตจากปลากดเกราะ อาจสามารถใช้เป็นข้อมูลสำหรับการควบคุม ป้องกันโรคในการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำได้ จากการเก็บรวบรวมตัวอย่างปลากดเกราะในบ่อดินภายในศูนย์วิจัย สาธิต และอบรมการเกษตรแม่เหียะโดยการลงข่ายอย่างน้อยสัปดาห์ละ 1 ครั้ง ตั้งแต่เดือน มกราคม 2563 ถึง มกราคม 2564 ตัวอย่างปลาถูกสลบด้วยน้ำแข็ง ชั่งน้ำหนัก วัดความยาว และตรวจหาปรสิตภายนอก จากตัวอย่างปลาทั้งหมด 58 ตัว มีความยาวมาตรฐานเฉลี่ย 27.0±4.10 (20.5-40.0) ซม. มีน้ำหนักตัวเฉลี่ย 419.6±192.3 (190.0-1250.0) กรัม ค่าความชุกชุมของตัวอย่างปลาที่พบปรสิตเท่ากับร้อยละ 60 (35/58) ค่าความหนาแน่นเฉลี่ยเท่ากับ 14 ปรสิตที่พบจัดจำแนกเป็นปรสิตปลิงใส 2 ชนิด (Heteropriapulus sp. และ Trinigyrus sp.) จากเหงือกปลา การวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างจำนวนปรสิตกับความยาวปลา และน้ำหนักตัวปลา พบว่ามีความสัมพันธ์ทางลบอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.05) (R=-0.41 และ R=-0.28) โดยขนาดปลาที่เพิ่มมากขึ้นส่งผลให้ปรสิตมีจำนวนน้อยลง นอกจากนี้อุณหภูมิน้ำส่งผลต่อจำนวนการติดเชื้อของปลากดเกราะอย่างมีนัยสำคัญที่ (P<0.05) (R=0.65) โดยอุณหภูมิที่เพิ่มขึ้นทำให้พบปลาติดเชื่อเพิ่มสูงขึ้น การศึกษาในครั้งนี้จัดเป็นการพบปรสิต Heteropriapulus sp. และ Trinigyrus sp. เป็นครั้งแรกในประเทศไทย
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
กรมประมง. 2561. “กรมประมง จับหมอสีคางดา หมอมายัน หมอบัตเตอร์ ขึ้นบัญชีดา ห้ามนำเข้า ส่งออก นำผ่าน หรือ เพาะเลี้ยง เตือนทำผิดระวังโทษหนักปรับ 1 ล้านบาท จาคุก 1 ปี”. แหล่งข้อมูล: https://www4.fisheries.go.th/local/index.php/main/view_activities/1201/17377. ค้นเมื่อ 16 กุมภาพันธ์ 63.
เผด็จ บุญขาว บุษบง กาญจนสาขา และ อัมพรพิมล ประยูร. 2557. การแพร่กระจายของชนิดพันธุ์สัตว์ต่างถิ่น (Alien Fauna) ในประเทศไทย. ในผลงานวิจัย และรายงานความก้าวหน้างานวิจัยประจำปี 2555. กลุ่มงานวิจัยสัตว์ป่า สำนักอนุรักษ์สัตว์ป่า กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช, กรุงเทพฯ.
วัชริยา ภูรีวิโรจน์กุล. 2556. ปรสิตวิทยาของสัตว์น้ำ Parasitology of Aquatic Animals. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
สำนักวิจัยและพัฒนาประมงน้าจืด. 2553. ชนิดพันธุ์สัตว์น้ำต่างถิ่น. กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, กรุงเทพฯ.
อุทิศ กุฎอินทร์. 2540. ชนิดพันธุ์ต่างถิ่น. หน้า 44-55. ใน รายงานการประชุมวิชาการ เรื่อง ชนิดพันธุ์ต่างถิ่นในประเทศไทย. สำนักนโยบายและแผนสิ่งแวดล้อม กระทรวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและสิ่งแวดล้อม, กรุงเทพฯ.
Abdel-Aziz, A. K., A. E. Said, A. Ola, A. Samak, E. Sheren, and A. Sheref. 2012. The impacts of ecological factors on prev- alence, mean intensity and seasonal changes of the monogenean gill parasite, Microcotyloides sp., infesting the Terapon puta fish inhabiting coastal region of Mediteranean Sea at Damietta region. The Journal of Basic and Applied Zoology. 65: 109-115.
Acosta, A. A., L. Franceschini, A. C. Zago, T. Scholz, and R. J. Silva. 2017. Six new species of Heteropriapulus (Monogenea: Dactylogyridae) from South American fishes with an amended diagnosis to the genus. Zootaxa. 4290: 459-482.
Blažek, R., J. Jarkovský, B. Koubková, and M. Gelnar. 2008. Seasonal variation in parasite occurrence and microhabitat distribution of monogenean parasites of gudgeon Gobio gobio (L.). Helminthologia. 45: 185-191.
Bush, L. G., W. Esch, J. C. Holmes, A. M. Kuris, and G. A. Schad. 1997. The use of ecological terms in parasitology. Journal of Parasitology. 68: 131-133.
El-Naggar, M. M. 1994. Ecological studies on the monogenean parasites of the teleost Clarias lazera inhabiting Nile Delta Waters. M.Sc. Thesis. Zoology Department, Faculty of Science, Mansoura University, Egypt.
Ende, O. V. D. 2014. Burrowing by Sailfin Catfish (Pterygoplichthys sp.): A Potential Cause of Erosion in Disturbed Environments (No. ERDC/TN-ANSRP-14-1). Army engineer research and development center vicksburg ms aquatic nuisance species program.
Frankel, V. M., A. P. Hendry, G. Rolshausen, and M. E. Torchin. 2015. Host preference of an introduced ‘generalist’parasite for a non-native host. International Journal for Parasitology, 45: 703-709.
Gonçalves, R. A., M. S. B. Oliveira, L. R. Neves, and M. Tavares-Dias. 2016. Seasonal pattern in parasite infracommunities of Hoplerythrinus unitaeniatus and Hoplias malabaricus (Actinopterygii: Erythrinidae) from the Brazilian Amazon. Acta Parasitologica. 61: 119-129.
Hossain, M., R. Vadas, R. Ruiz-Carus, and S. M. Galib. 2018. Amazon Sailfin Catfish Pterygoplichthys pardalis (Loricariidae) in Bangladesh: A Critical Review of Its Invasive Threat to Native and Endemic Aquatic Species. Fishes. 3: 14.
Jerônimo, G. T., S. B. D. Pádua, A. S. Ventura, E. L. T. Gonçalves, M. M. Ishikawa, and M. L. Martins. 2016. Parasitological assessment in the hybrid surubim (Pseudoplatystoma reticulatum x P. corruscans), with uncommon occurrence of Monogenea parasites. Revista Brasileira de Parasitologia Veterinária. 25: 179-186.
Jogunoori, W., D. C. Kritsky, and J. Venkatanarasaiah. 2004. Neotropical Monogenoidea. 46. Three new species from the gills of introduced aquarium fishes in India, the proposal of Heterotylus n.g. and Diaphorocleidus ng, and the reassignment of some previously described species of Urocleidoides Mizelle and Price, 1964 (Polyonchoinea: Dactylogyridae). Systematic Parasitology. 58: 115-124.
Kovalenko, K. E., E. D. Dibble, A. A. Agostinho, and F. M. Pelicice. 2010. Recognition of non-native peacock bass, Cichla kelberi by native prey: testing the naiveté hypothesis. Biological Invasions. 12: 3071-3080.
Kritsky, D. C. 2007. Heteropriapulus nom. nov. (Monogenoidea: Dactylogyridae) for Heterotylus Jogunoori, Kritsky and Venkatanarasaiah, 2004, a junior homonym of Heterotylus Kirsch in Reitter, 1913 (Coleoptera: Curculionidae). Systematic Parasitology. 68: 233-233.
Lester, R.J.G., and C.J. Hayward. 2006. Phylum Arthropoda, pp 466-565. In Woo, P.T.K., ed. Fish Diseases and Disorders Vol 1: Protozoan and Metazoan Infections. 2nd Edition. CAB international, London.
Li, H. Y., and Q. C. Huang. 2012. One new Chinese record genera (Ancyrocephalidae) and one new species and one new recorded of Monogenea parasiting on gills of Hypostomus plecostomus. Journal of Dalian Ocean University. 27: 116-119.
Liang, S. H., H. P. Wu, and B. S. Shieh. 2005. Size structure, reproductive phenology, and sex ratio of an exotic armored catfish (Liposarcus multiradiatus) in the Kaoping River of southern Taiwan. Zoological Studies. 44: 252.
Madinabeitia, I., and K. Nagasawa. 2013. Double-netting: an alternative approach for the recovery of parasitic copepods from finfishes. Journal of Natural History. 47: 529-541.
Matamoros, W. A., C. D. Mcmahan, C. R. Mejia, P. H. House, J. W. Armbruster, and P. Chakrabarty. 2016. First record of the non-native suckermouth armored catfish Hypostomus cf. niceforoi (fowler 1943) (Siluriformes: Loricariidae) from Central America. Occasional Papers of the Museum of Natural Science, Louisiana State University.
Mayden, R. L. 1992. A Field Guide to Freshwater Fishes of North America North of Mexico. Roger Tory Peterson Institute, NY.
Mo, T. A. 1997. Seasonal occurrence of Gyrodactylus derjavini (Monogenea) on brown trout, Salmo trutta, and Atlantic salmon, S. salar, in the Sandvikselva river, Norway. The Journal of Parasitology. 83: 1025-1029.
Nitta, M., and K. Nagasawa. 2013. First Japanese record of Heteropriapulus heterotylus (Monogenea: Dactylogyridae), from the alien catfish Pterygoplichthys disjunctivus (Siluriformes: Loricariidae) in Okinawa. Species Diversity. 18: 281-284.
Ozer, A., T. Oztruk and M.O. Ozturk. 2004. Prevalence and intensity of Gyrodactylus arcuatus Bychowsky, 1993 (Monogenea) infestations on the three-spined stickleback, Gasterosteus aculeatus L., 1758. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences. 28: 807-812.
Pillai, N.K. 1985. The Fauna of India: Copepod Parasites of Marine Fishes. Zoological Survey of India, Calcutta, India.
Santana Sampaio, W. M., F. Belei, P. Giongo, J. A. Dergam, and M. L. Orsi. 2017. Heterotilapia buttikoferi (Hubrecht, 1881) (Perciformes: Cichlidae), an introduced exotic fish in the upper Paraná river basin. Check List. 13: 245-250.
Shafland, P. L. 1996. Exotic fishes of Florida—1994. Reviews in Fisheries Science. 4: 101-122.
Thatcher, V.E. 2006. Amazon Fish Parasites. 2nd Edition. Pensoft Publisher, Sofia, Moscow.
Yamamoto, M. N., and A. W. Tagawa. 2000. Hawaii's Native and Exotic Freshwater Animals. Mutual Publishing Company, Honolulu, HI.
Zaret, T. M., and R. T. Paine. 1973. Species introduction in a tropical lake: A newly introduced piscivore can produce population changes in a wide range of trophic levels. Science. 182: 449-455.