พฤติกรรมการใช้สารฆ่าแมลงเพื่อควบคุม แมลงศัตรูดาวเรืองของเกษตรกรในพื้นที่จังหวัดขอนแก่น และมหาสารคาม

บทคัดย่อ

สารฆ่าแมลงเป็นหนึ่งในวิธีการป้องกันกำจัดศัตรูพืชที่เกษตรกรนิยมใช้อย่างแพร่หลาย ผลการใช้สารฆ่าแมลงอย่างผิดวิธีและต่อเนื่องเป็นระยะเวลานานนอกจากจะส่งผลเสียโดยตรงต่อเกษตรกรและผู้บริโภคแล้ว ยังส่งผลต่อสิ่งมีชีวิตอื่นและสิ่งแวดล้อมด้วย ดังนั้น การศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพฤติกรรมการใช้สารฆ่าแมลงในการป้องกันกำจัดแมลงศัตรูดาวเรืองในพื้นที่จังหวัดขอนแก่น และมหาสารคาม ผลที่ได้จากการสัมภาษณ์พบว่าเกษตรกรมีรูปแบบในการควบคุมแมลงศัตรูพืชแบ่งได้เป็น 3 กลุ่มหลัก คือ 1) กลุ่มใช้สารฆ่าแมลงอย่างเดียว 2) กลุ่มไม่ใช้สารฆ่าแมลง และ 3) กลุ่มใช้หลากหลายวิธีร่วมกับสารฆ่าแมลง เกษตรกรส่วนใหญ่ 68.42% มีการใช้สารฆ่าแมลงเพียงอย่างเดียว ถึงแม้ว่าผลกำไรสุทธิจากกลุ่มที่ใช้หลากหลายวิธีร่วมกับสารฆ่าแมลงจะมีกำไรมากที่สุด 14,500 บาท/งาน แต่พบว่าผลกำไรต่อต้นของกลุ่มที่ไม่ใช้สารฆ่าแมลงกลับให้ค่าสูงที่สุด 10.25 บาท/ต้น รองลงมา คือ กลุ่มใช้หลากหลายวิธีร่วมกับสารฆ่าแมลงและกลุ่มใช้สารฆ่าแมลงเพียงอย่างเดียว มีค่า 8.59 และ 7.76 บาท/ต้น ตามลำดับ นอกจากนี้ยังได้ดำเนินการทดสอบระยะเวลาการตกค้างและการสลายตัวของสารฆ่าแมลงในดอกดาวเรืองในสภาพแปลงและตัวอย่างดอกดาวเรืองที่ได้จากแหล่งจำหน่ายในจังหวัดขอนแก่น พบว่าการพ่นสารฆ่าแมลงกลุ่มคาร์บาเมทและออร์แกโนฟอสเฟสตามคำแนะนำข้างฉลากไม่ก่อให้เกิดการตกค้างของสารฆ่าแมลงในดอกดาวเรือง โดยมีค่า Maximum Residue Limit for pesticide (MRL) ≤ 5 มก./กก. ขณะที่แปลงที่พ่นตามวิธีปฏิบัติของเกษตรกรพบสารฆ่าแมลงตกค้างเกินค่ามาตรฐาน MRL ≥ 5 มก./กก. และใช้เวลานานถึง 14 วัน ในการสลายตัว ผลการสุ่มสารตกค้างในดอกดาวเรืองจากแหล่งจำหน่าย 7 แห่ง พบว่า 5 ใน 7 แห่ง (71.5%) มีการตกค้างของสารฆ่าแมลงอยู่ในเกณฑ์ที่ไม่ปลอดภัย