ความเสี่ยงเชิงชีวภาพในระบบการผลิตข้าวโพดเลี้ยงสัตว์และการจัดการความเสี่ยงของเกษตรกรในจังหวัดพะเยา

บทคัดย่อ

ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ใน จ.พะเยา เป็นพืชเศรษฐกิจที่สำคัญเป็นอันดับสองรองจากข้าว มีการปลูกทั้งในฤดูฝนและฤดูแล้ง มีศัตรูพืช ซึ่งหมายรวมถึง สัตว์ศัตรูพืช โรคพืช แมลงศัตรูพืช และวัชพืช เป็นปัญหาหลักในระบบการผลิต งานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินความเสี่ยงเชิงชีวภาพในระบบการผลิตข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ฤดูฝนของ จ.พะเยา พร้อมทั้งระบุแนวทางจัดการความเสี่ยงเชิงชีวภาพของเกษตรกร วิธีการศึกษาประกอบด้วย การรวบรวมข้อมูลทุติยภูมิ การสำรวจ และสัมภาษณ์เกษตรกรผู้ปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ จำนวนทั้งสิ้น 226 ราย ครอบคลุมพื้นที่ 23 ตำบล ใน 7 อำเภอ ของ จ.พะเยา โดยอิงข้อมูลเชิงพื้นที่การใช้ประโยชน์ที่ดินจากระบบกลาง จากนั้นนำข้อมูลที่ได้มาวิเคราะห์ความเสี่ยงเชิงชีวภาพทางเกษตร ระยะเวลาดำเนินการตั้งแต่ มิถุนายน ถึง ตุลาคม 2549 ผลการศึกษาพบว่า ศัตรูพืชที่สร้างความเสียหายให้แก่ระบบการผลิตข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ มี 4 กลุ่ม กลุ่มที่มีความเสี่ยงสูงที่สุด ได้แก่ สัตว์ศัตรูพืช มีค่าดัชนีความรุนแรงร้อยละ 12.34 รองลงมาคือ วัชพืช แมลงศัตรูพืช และ โรคพืช มีค่า 6.00, 3.53 และ 1.36 ตามลำดับ เกษตรกรได้สร้างความเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม โดยการใช้วิธีการจัดการศัตรูพืชแบบผสมผสาน เพื่อลดต้นทุนการผลิต และลดการใช้สารเคมีเกษตร ประกอบด้วย การใช้พันธุ์พืชต้านทาน การใช้วิธีเขตกรรม การใช้วิธีกล และการใช้สารเคมีอย่างปลอดภัย