การเปลี่ยนแปลงสวัสดิการสังคมจากการดำเนินนโยบายราคายางพาราในประเทศไทย

บทคัดย่อ

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ประสิทธิภาพของนโยบายราคาต่อระบบเศรษฐกิจไทย โดยทำการศึกษานโยบายรักษาเสถียรภาพราคายางพารา 5 นโยบาย ในช่วงปี พ.ศ. 2530–2559 ซึ่งการวัดสวัสดิการสังคมพิจารณาจากการเปลี่ยนแปลงส่วนเกินผู้ผลิตและส่วนเกินผู้บริโภค เปรียบเทียบกับงบประมาณและรายได้ของการดำเนินนโยบาย ในการวัดส่วนเกินผู้ผลิตและผู้บริโภคได้ทำการสร้างแบบจำลองอุปสงค์และอุปทานยางพาราไทย โดยข้อมูลทุติยภูมิระหว่างปี พ.ศ. 2530–2559 พบว่าปัจจัยด้านนโยบายไม่มีผลต่ออุปสงค์และอุปทานยางพาราของไทย จึงอาจกล่าวได้ว่านโยบายการแทรกแซงราคาไม่มีผลต่อตลาดยางพาราของไทย        เมื่อพิจารณาส่วนเกินผู้บริโภคที่ลดลงจากการซื้อยาง       ในราคาที่แพงกว่าราคาตลาด เป็นเงิน 231,155.29 ล้านบาท ในขณะที่ส่วนเกินผู้ผลิตที่เพิ่มขึ้นจากการขายยางพารา      ในราคาสูงกว่าราคาตลาด คือ 228,202.44  ล้านบาท และงบประมาณในการดำเนินนโยบายและผลการดำเนินงานที่สูญเสีย เป็นเงิน 21,020.61 ล้านบาท        ดังนั้นสวัสดิการสังคมที่สูญเสียจากการดำเนินนโยบาย         ในแต่ละช่วง รวมเป็นระยะเวลา 14 ปี คือ 23,973.47 ล้านบาท หรือ 1,712.39 ล้านบาทต่อปี จากผลการศึกษามีข้อเสนอทางเลือกนโยบายรักษาเสถียรภาพราคาใน 3 ประเด็น    คือ 1) นโยบายด้านการผลิต ควรลดอุปทานส่วนเกินด้วยการลดพื้นที่เพาะปลูก และเพิ่มมูลค่าผลิตภัณฑ์ยางพารา 2) การสนับสนุนความเข้มแข็งให้แก่เกษตรกร เพื่อเป็นกลไกขับเคลื่อนสำคัญของการดำเนินนโยบายและการแก้ไขปัญหาของตัวเกษตรกรเอง และ 3) การเปลี่ยนบทบาทของภาครัฐจากผู้ดำเนินงานเป็นผู้กำกับแทนโดยเฉพาะนโยบายในเชิงพาณิชย์ควรใช้ศักยภาพของหน่วยงานที่มีความเชี่ยวชาญเป็นผู้ดำเนินการแทน