การยอมรับระบบการผลิตข้าวอินทรีย์ของเกษตรกรรายย่อยในจังหวัดมหาสารคาม

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการยอมรับการปลูกข้าวอินทรีย์ของเกษตรกรในจังหวัดมหาสารคาม และเสนอแนะแนวทาง       การส่งเสริมการผลิตข้าวอินทรีย์ที่เหมาะสม โดยใช้วิธีการสัมภาษณ์และเก็บแบบสอบถาม จากเกษตรกรผู้ปลูกข้าวจังหวัดมหาสารคาม ปีการเพาะปลูก พ.ศ. 2561/2562 เป็นเกษตรกรที่ปลูกข้าวแบบอินทรีย์จำนวน 80 ครัวเรือน และข้าวทั่วไปจำนวน 80 ครัวเรือน รวมจำนวนตัวอย่าง 160 ครัวเรือน ใช้การสุ่มตัวอย่างแบบเจาะจงร่วมกับการสุ่มตัวอย่างแบบง่าย และวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้แบบจำลอง Logistic regression ตัวแปรตาม คือ การยอมรับการปลูกข้าวอินทรีย์ ส่วนตัวแปรอิสระ ได้แก่ ขนาดพื้นที่เพาะปลูกของเกษตรกร และระยะทางจากบ้านถึงแปลงนา รายได้นอกภาคการเกษตร ทัศนคติด้านราคา อายุ ระดับการศึกษา เพศ จำนวนสมาชิกในครัวเรือน ทัศนคติด้านสุขภาพ การเป็นสมาชิกกลุ่มองค์กรทางการเกษตร การใช้โทรศัพท์มือถือในการรับข่าวสาร การไปทัศนศึกษาดูงานนอกสถานที่ และทัศนคติด้านการส่งเสริม ผลการศึกษาพบว่า ปัจจัยที่มีอิทธิพลเชิงบวกต่อการยอมรับการปลูกข้าวอินทรีย์ ได้แก่ ทัศนคติด้านสุขภาพ ทัศนคติด้านการส่งเสริม ระดับการศึกษา จำนวนสมาชิกในครัวเรือน การเป็นสมาชิกกลุ่มองค์กรทางการเกษตร และการศึกษาดูงานนอกสถานที่ ในขณะที่เกษตรกรที่มีรายได้จากนอกภาคการเกษตรมากจะมีแนวโน้มในการยอมรับการผลิตข้าวอินทรีย์ลดลง ข้อเสนอแนะสำคัญจากผลการศึกษา คือ การกำหนดนโยบายเพื่อเพิ่มจำนวนผลผลิตข้าวอินทรีย์ ควรคำนึงถึงรูปแบบการสื่อสารกับเกษตรกร โดยเฉพาะประเด็นอันตรายของสารเคมีต่อสุขภาพ เน้นกลุ่มเป้าหมายที่มีรายได้หลักมาจากการปลูกข้าว ร่วมกับการจัดกิจกรรมศึกษาดูงานนอกสถานที่ จะช่วยให้การดำเนินนโยบายดังกล่าวบรรลุตามวัตถุประสงค์