การสำรวจไวรัสโคโรนาในนกในประเทศไทย

ผู้แต่ง

  • ภัคพล ศิลปานนท์ สำนักอนุรักษ์สัตว์ป่า กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช กรุงเทพฯ
  • เจริญชัย โตไธสง สำนักอนุรักษ์สัตว์ป่า กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช กรุงเทพฯ
  • กิรณา นรเดชานนท์ สำนักอนุรักษ์สัตว์ป่า กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช กรุงเทพฯ
  • อนัญพร สุภัทรกุล ศูนย์โรคอุบัติใหม่ด้านคลินิก โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย กรุงเทพฯ
  • ณัฐกานต์ ทิพม้อม ศูนย์โรคอุบัติใหม่ด้านคลินิก โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย กรุงเทพฯ

คำสำคัญ:

นก, ไวรัสโคโรนา, เดลตาโคโรนาไวรัส, แกมมาโคโรนาไวรัส, ประเทศไทย

บทคัดย่อ

เชื้อไวรัสโคโรนาเป็นเชื้อที่พบได้ในสัตว์หลายชนิดและก่อให้เกิดโรคติดเชื้ออุบัติใหม่อันเป็นปัญหาสำคัญต่อสุขภาพคน สัตว์เลี้ยง และสัตว์ป่า การเฝ้าระวังไวรัสโคโรนาในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมได้นำไปสู่การค้นพบไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่จำนวนมาก แต่ยังมีการศึกษาเชื้อไวรัสโคโรนาในนกธรรมชาติน้อยมาก กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช จึงสำรวจเชื้อไวรัสโคโรนาในกลุ่มนกชายเลน นกเป็ดน้ำ นกลุยน้ำ นกเกาะคอน และนกเขานกพิราบในประเทศไทย โดยเก็บตัวอย่างสวอบปากและช่องทวารร่วม ระหว่างเดือนตุลาคม พ.ศ. 2563 ถึงกันยายน พ.ศ. 2565 เพื่อตรวจหาไวรัสโคโรนาทางห้องปฏิบัติการด้วยวิธีปฏิกิริยาลูกโซ่โพลีเมอเรสและการเปรียบเทียบลำดับรหัสพันธุกรรม ผลการศึกษาสามารถเก็บตัวอย่างนกทั้งสิ้น 530 ตัวอย่าง จากนก 24 ชนิด จำนวน 265 ตัว เป็นกลุ่มนกชายเลน กลุ่มเป็ดน้ำ กลุ่มนกเกาะคอน กลุ่มนกเขานกพิราบ และกลุ่มนกลุยน้ำ ร้อยละ 41.51 (110/265), 21.13 (56/265), 20.38 (54/265), 10.19 (27/265) และ 6.79 (18/265) ตามลำดับ ผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการแสดงอัตราการพบเชื้อไวรัสโคโรนา ร้อยละ 6.03 (16/265) เป็นกลุ่มแกมมาโคโรนาไวรัส จากเป็ดแดง (Dendrocygna javanica) ร้อยละ 6.52 (3/46) และนกนางนวลแกลบเคราขาว (Chlidonias hybrida) ร้อยละ 2.63 (1/38) และกลุ่มเดลตาโคโรนาไวรัสจากนกยางควาย (Bubulcus coromandus) ร้อยละ 100 (6/6) นกกาน้ำ ปากยาว (Phalacrocorax fuscicollis) ร้อยละ 33.33 (2/6)  นกยางเปีย (Egretta garzetta) ร้อยละ 28.57 (2/7) นกพิราบ (Columba livia) ร้อยละ 9.09 (1/11) และ นกนางแอ่นบ้าน (Hirundo rustica) ร้อยละ 6.66 (2/30)  โดยนกที่ตรวจพบเชื้อไม่มีอาการป่วยผิดปกติ เชื้อไวรัส    ทั้ง 2 กลุ่ม เป็นเชื้อที่มีลักษณะทางพันธุกรรมใกล้เคียงกับเชื้อที่พบในนกกลุ่มเดียวกันในภูมิภาคอื่น จากการศึกษาในครั้งนี้ไม่พบเหตุการณ์การป่วยหรือตายผิดปกติของนกในพื้นที่ศึกษา อย่างไรก็ตาม ผลการศึกษาในครั้งนี้แสดงถึงการหมุนเวียนของเชื้อและบทบาทของนกต่อการถ่ายทอดเชื้อไวรัสในพื้นที่ประเทศไทย ดังนั้นควรดำเนินการเฝ้าระวังไวรัสโคโรนาในนกอย่างต่อเนื่อง เพื่อเข้าใจระบาดวิทยาของเชื้อไวรัสในนกเหล่านี้และเพื่อติดตามวงจรการถ่ายทอดเชื้อไวรัสในภูมิภาคนี้

References

BungBoraphet Wildlife Research Station. 2019. Ringing and Banding Studies of Migratory Shorebirds of Thailand. pp. 30-53. In Annual Report. Bangkok: Wildlife Research Division, Wildlife Conservation Office, Department of National Parks, Wildlife and Plant Conservation. [in Thai]

Cavanagh, D. 2007. Coronavirus avian infectious bronchitis virus. Veterinary Research 38: 281-297.

Chamings, A., T.M. Nelson, J. Vibin, M. Wille, M. Klaassen and S. Alexandersen. 2018. Detection and characterisation of coronaviruses in migratory and non-migratory Australian wild birds. Scientific Reports 8(5980): 1-10.

Chu, D.K.W., C.Y.H. Leung, M. Gilbert, P.H. Joyner., E.M. Ng, T.M. Tse, Y. Guan, J.S.M. Peiris and L.L.M. Poon. 2011. Avian coronavirus in wild aquatic birds. Journal of Virology 85(23): 12815-12820.

Kim, H.R. and J.K. Oem. 2014. Surveillance of avian coronaviruses in wild bird populations of Korea. Journal of Wildlife Diseases 50(4): 964-968.

Marchenko, V., A. Danilenko, N. Kolosova, M. Bragina, M. Molchanova, Y. Bulanovich, V. Gorodov, S. Leonov, A. Gudymo, G. Onkhonova, S. Svyatchenko and A. Ryzhikov. 2022. Diversity of gammacoronaviruses and deltacoronaviruses in wild birds and poultry in Russia. Scientific Reports 12(19412): 1-12.

Miłek, J. and K. Blicharz-Domanska. 2018. Coronaviruses in avian species – review with focus on epidemiology and diagnosis in wild birds. Journal of Veterinary Research 62: 249-255.

Miyabayashi, Y. and T. Mundkur. 1999. Atlas of key sites for Anatidae in the East Asian flyway. [Online]. Available https://www.wetlands.org/wp-content/uploads/2015/11/Key-sites-of-the-Anatidae-in-the-East-Asian-Flyway.pdf (August 20, 2024).

The Monitoring and Surveillance Center for Zoonotic Diseases in Wildlife and Exotic Animals. 2018. Animal Samples Collection and Processing for Laboratory Diagnosis. Bangkok: Faculty of Veterinary Science, Mahidol University. 40 p. [in Thai]

Vlasova, A.N., S.P. Kenney, K. Jung, Q. Wang and L. J.Saif. 2021. Deltacoronavirus evolution and transmission: current scenario and evolutionary perspectives. Sec. Veterinary Infectious Disease 7(2020): 1-8.

Wille, M. and E.C. Holmes. 2020. Wild birds as reservoirs for diverse and abundant gamma- and deltacoronaviruses. FEMS Microbiology Reviews 40(5): 631-644.

Xiu, L., R.A. Binder, N.A. Alarja, K. Kochek, K.K. Coleman, S.T. Than, E.S. Bailey, V.N. Bui, T.H. Toh, D.D. Erdman and G.C. Gray. 2020. A RT-PCR assay for the detection of coronaviruses from four genera. Journal of Clinical Virology 128(104391): 1-7.

Zhigailov, A.V., E.R. Maltseva, Y.V. Perfilyeva, Y.O. Ostapchuk, D.A. Naizabayeva, Z.A. Berdygulova, S.A. Kuatbekova, A.S. Nizkorodova, A. Mashzhan, A.E. Gavrilov, A.Z. Abayev, I.A. Akhmetollayev, S.M. Mamadaliyev and Y.A. Skiba. 2022. Prevalence and genetic diversity of coronaviruses, astroviruses and paramyxoviruses in wild birds in southeastern Kazakhstan. Heliyon 8(11): e11324. DOI: 10.1016/j.heliyon.2022.e11324.

Downloads

เผยแพร่แล้ว

25-12-2024

How to Cite

ศิลปานนท์ ภ. ., โตไธสง เ. ., นรเดชานนท์ ก. ., สุภัทรกุล อ. ., & ทิพม้อม ณ. . (2024). การสำรวจไวรัสโคโรนาในนกในประเทศไทย. วารสารวิจัยและส่งเสริมวิชาการเกษตร, 41(3), 190–203. สืบค้น จาก https://li01.tci-thaijo.org/index.php/MJUJN/article/view/260362