แผนการผลิตพืชโดยใช้แบบจำลองเชิงเส้น ภายใต้ข้อจำกัดน้ำที่ไม่แน่นอน ในพื้นที่ชลประทานอ่างเก็บน้ำห้วยแม่สอด จังหวัดตาก

บทคัดย่อ

ความไม่แน่นอนของปริมาณน้ำแต่ละปีส่งผลต่อการตัดสินใจใช้ที่ดินในปลูกพืชในแต่ละฤดูการผลิต ทรัพยากรน้ำถือเป็นตัวแปรสำคัญที่ส่งผลต่อรายได้ของเกษตรกร ในการศึกษานี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อวางแผนการผลิตพืชที่เหมาะสมในพื้นที่ชลประทานอ่างเก็บน้ำห้วยแม่สอด โดยใช้แบบจำลองเชิงเส้นภายใต้ข้อจำกัดปริมาณน้ำที่ไม่แน่นอน ข้อมูลปฐมภูมิเก็บรวบรวมจากกลุ่มผู้ใช้น้ำในพื้นที่ชลประทานอ่างเก็บน้ำห้วยแม่สอดจำนวน 81 ครัวเรือน และเก็บรวบรวมข้อมูลทุติยภูมิเพื่อให้ทราบปริมาณน้ำฝน และปริมาณน้ำในอ่างเก็บน้ำย้อนหลัง ผลการศึกษาพบว่า พืชที่เกษตรกรควรปลูกเพื่อให้มีรายได้สูงสุดในแต่ละสถานการณ์ปริมาณน้ำมีความแตกต่างกัน โดยในสถานการณ์ที่ปริมาณน้ำมากเท่ากับ 15.57 ล้าน ลบ.ม. เกษตรกรควรปลูกข้าวนาปี ข้าวโพดในฤดูฝนและฤดูร้อน เพื่อให้มีรายได้สูงสุด 4.78 ล้านบาท แต่ในสถานการณ์ที่ปริมาณน้ำน้อยที่สุดคือ 6.73 ล้าน ลบ.ม. เกษตรกรควรลดการปลูกข้าวนาปี ข้าวโพดในฤดูร้อน เปลี่ยนมาปลูกข้าวโพดในฤดูฝน และปลูกแตงกวาในช่วงฤดูร้อน เพื่อให้มีรายได้สูงสุด 3.32 ล้านบาท อย่างไรก็ตาม สถานการณ์ดังกล่าวนี้มีโอกาสเกิดขึ้นน้อยมากเทียบกับสถานการณ์ที่มีโอกาสเกิดขึ้นมากที่สุด คือ มีปริมาณน้ำ 11.65 ล้าน ลบ.ม. ในสถานการณ์นี้ควรปลูกข้าวนาปี และแตงกวา เพื่อให้มีรายได้สูงสุด 4.29 ล้านบาท ภายใต้ทรัพยากรที่มีอยู่จำกัดของเกษตรกร ผลการศึกษาครั้งนี ้สามารถใช้เป็นแนวทางการตัดสินใจใช้ที่ดินในปลูกพืชที่เหมาะสม ภายใต้ข้อจำกัดน้ำที่ไม่แน่นอน