ความแปรปรวนเชิงพื้นที่ของโพแทสเซียมที่สกัดได้ในดินทรายใช้ปลูกข้าวในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ: ระยะห่างที่เหมาะสมระหว่างจุด เก็บตัวอย่างดิน

Main Article Content

ณัฐวิภา อ่อนละมัย
พรทิพย์ โพนตุแสง
อนงนาฏ ศรีประโชติ

บทคัดย่อ

ข้อมูลความแปรปรวนเชิงพื้นที่ของโพแทสเซียมที่สกัดได้ในดินมีความสำคัญต่อการปลูกข้าวบนดินทรายเพื่อให้สามารถจัดการดินได้อย่างถูกต้อง เหมาะสม และแม่นยำ ดังนั้นระยะห่างระหว่างจุดเก็บตัวอย่างจึงเป็นปัจจัยสำคัญ การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายความแปรปรวนเชิงพื้นที่ของปริมาณโพแทสเซียมที่สกัดได้ในดินทรายและประเมินระยะห่างที่เหมาะสมในการเก็บตัวอย่างดินโดยใช้ธรณีสถิติ ทำการศึกษาในพื้นที่ปลูกข้าวอำเภอพระยืน จังหวัดขอนแก่น มีพื้นที่ศึกษาทั้งหมด 5 พื้นที่ ประกอบไปด้วย พื้นที่ปลูกข้าวเป็นเวลาน้อยกว่า 5 ปี (N1 และ N2) และพื้นที่ปลูกข้าวเป็นเวลามากกว่า 30 ปี (L1 L2 และ L3) แต่ละพื้นที่ศึกษาเก็บตัวอย่างดินแบบสุ่มในกริดขนาด 5 x 5 ม. ในพื้นที่ขนาด 2,500 ตร.ม. (50 x 50 ม.) จำนวน 100 ตัวอย่างในทุกพื้นที่ศึกษา ผลการศึกษาพบว่าความแปรปรวนของปริมาณโพแทสเซียมที่สกัดได้ในดินทั้งสองพื้นที่อยู่ในระดับปานกลางถึงสูง (CV>15%) โดยมีค่าเฉลี่ยอยู่ที่ 167 ± 57, 201 ± 71, 134 ± 27, 107 ± 38 และ 103 ± 40 mg/kg สำหรับ N1 N2 L1 L2 และ L3 ตามลำดับ เซมิแวริโอแกรมแสดงให้เห็นว่าระดับความสัมพันธ์เชิงพื้นที่ของปริมาณโพแทสเซียมที่สกัดได้ในดินมีค่าสูงใน N1 L1 L2 และ L3 ในขณะที่ N2 มีระดับความสัมพันธ์ระดับปานกลาง ผลการศึกษาชี้ให้เห็นว่าระยะห่างที่เหมาะสมในการเก็บตัวอย่างดินอยู่ที่ 8 - 90 เมตร และ 3 - 44 เมตร สำหรับพื้นที่ปลูกข้าวเป็นเวลาน้อยกว่า 5 ปี และมากกว่า 30 ปี ตามลำดับ

Article Details

บท
บทความวิจัย (research article)

References

กรมพัฒนาที่ดิน. 2548. ความรู้พื้นฐานด้านทรัพยากรดิน. กระทรวงเกษตรและสหกรณ์.

กรมวิชาการเกษตร. 2545. เกษตรดีที่เหมาะสมสำหรับข้าวนาชลประทาน. กระทรวงเกษตรและสหกรณ์.

คณาจารย์ภาควิชาปฐพีวิทยา. 2541. ปฐพีวิทยาเบื้องต้น. ภาควิชาปฐพีวิทยา คณะเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพฯ

พรทิพย์ โพนตุแสง, เริงศักดิ์ กตเวทิน, เกริก ปั้นเหน่งเพชร และสุนันทา กิ่งไพบูลย์. 2556. การศึกษาความแปรปรวนเชิงพื้นที่ของค่าการนำไฟฟ้าในพื้นที่ดินภายใต้อิทธิพลของเกลือในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ: ระยะห่างที่เหมาะสมระหว่างจุดเก็บตัวอย่างดิน. แก่นเกษตร 41(ฉบับพิเศษ 2): 129-136.

สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร. 2562. สถิติการเกษตรของประเทศไทยปี 2562. กระทรวงเกษตรและสหกรณ์.

เอิบ เขียวรื่นรมณ์. 2547. คู่มือปฏิบัติการ การสำรวจดิน. สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพฯ.

Antwi, M., A.A. Duker, M. Fosu, and R.C. Abaidoo. 2016. Geospatial approach to study the spatial distribution of major soil nutrients in the Northern region of Ghana. Cogent Geosci. 2.

Behera, S.K., R.K. Mathur, A.K. Shukla, K. Suresh, and C. Prakash. 2018. Spatial variability of soil properties and delineation of soil management zones of oil palm plantations grown in a hot and humid tropical region of southern India. Catena. 165: 251-259.

Bogunovic, I., S. Trevisani, M. Seput, D. Juzbasic, and B. Durdevic. 2017. Short-range and regional spatial variability of soil chemical properties in an agro-ecosystem in eastern Croatia. Catena. 154: 50-62.

Clark, I. 1982. Practical Geostatistics. Applied Science Publishers, London.

Clark, I. 2001. Practical Geostatistics. Geostokos Limited, Alloa Bussiness Centre, Alloa.

Denton, O.A., V.O. Aduramigba-Modupe, A.O. Ojo, O.D. Adeoyolanu, K.S. Are, A.O. Adelana, A.O. Oyedele, A.O. Adetayo and A.O. Oke. 2017. Assessment of spatial variability and mapping of soil properties for sustainable agricultural production using geographic information system techniques (GIS). Cogent Food Agric. 3(1).

Doll, E.C., and R.E. Lucas. 1973. Testing Soil for Potassium, Calcium, and Magnesium, in L.M. Walsh and J.D. Beaton, Eds., Soil Testing and Plant Analysis, Soil Science Society of America, Madison, Wisconsin, USA.

Duffera, M., J.G. White, and R. Weise. 2007. Spatial variability of southeastern US coastal plain soil physical properties: Implications for site-specific management. Geoderma 137: 327-339.

Gao, X., Y. Xiao, L. Deng, L. Qi-quan, W. Chang-quan, L. Bing, D. Ou-ping, and Z. Min. 2019. Spatial variability of soil total nitrogen, phosphorus and potassium in Renshou County of Sichuan Basin, China. J. Integr. Agric. 18: 279–289.

Guan, F., M. Xia, X. Tang, and S. Fan. 2017. Spatial variability of soil nitrogen, phosphorus and potassium contents in Moso bamboo forests in Yong’an City, China. Catena. 150: 161–172.

IT Department. 2001. ILWIS 3.0 Academic User’s Guide. International Institute for Aerospace Survey and Earth Sciences (ITC), Netherlands.

Liu, Z.P., M.A. Shao, and Y.Q. Wang. 2013. Spatial patterns of soil total nitrogen and soil total phosphorus across the entire loess plateau region of China. Geoderma. 197-198: 67-78.

Marschner, P. 2012. Marschner’s Mineral Nutrition of Higher Plants, third ed. Academic Press, San Diego.

Oliver, M.A., and R. Webster. 2014. A tutorial guide to geostatistics: Computing and modelling variograms and kriging. Catena. 113: 56-69.

Oosterhuis, D., D. Loka, E. Kawakami, and W. Pettigrew. 2014. The physiology of potassium in crop production. Adv. Agron. 126: 203–234.

Phillips, J.D. 1986. Measuring complexity of environmental gradient. Vagitatio 64: 95-102.

Phontusang, P., R. Katawatin, K. Pannangpetch, S. Kingpaiboon. and R. Lerdsuwansri. 2014. Spatial Variability of Sodium Adsorption Ratio and Sodicity in Salt-Affected Soils of Northeast Thailand. Adv Mat Res. 931-932: 709-715.

Phontusang, P. 2016. Improving Salt-affected Soils Mapping in Northeast Thailand. Ph D. Thesis. Khon Kaen University, Khon Kaen.

Phontusang, P., R. Katawatin, K. Pannangpetch, R. Lerdsuwansri, and S. Kingpaiboon. 2017. Sampling Strategies for Geostatistical Analyses of Field-Scale Spatial Variability of Electrical Conductivity in Inland Salt-Affected Soils. IJG. 13: 71-84.

Phontusang, P., R. Katawatin, K. Pannangpetch, R. Lerdsuwansri, S. Kingpaiboon, and K. Wangpichet. 2018. Field-scale spatial variability of electrical conductivity of the inland, salt-affected soil of Northeast Thailand. Walailak. 15: 341-355.

Robertson, G.P. 1987. Geostatistics in ecology: interpolating with known variance. Ecology. 68: 744-748.

Shukla, A.K., S.K. Behera, N.K. Lenka, P.K. Tiwari, C. Prakash, R.S. Malik, N.K. Sinha, V.K. Singh, A.K. Patra, and S.K. Chaudhary. 2016. Spatial variability of soil micronutrients in the intensively cultivated Trans Gangetic Plains of India. Soil Tillage Res. 163: 282– 289.

Sumner, M.E. 1999. Handbook of Soil Science. CRC press, Boca Raton, New York.

Sumner, M.E. 2000. Handbook of Soil Science. CRC Press, Washington.

Wang, J., R. Yang, and Z. Bai. 2015. Spatial variability and sampling optimization of soil organic carbon and total nitrogen for Minesoils of the loess plateau using geostatistics. Ecol. Eng. 82: 159-164.

Webster, R., and M.A. Oliver. 2001. Geostatistics for Environmental Scientists. John Wiley & Son Ltd., West Sussex.

Yanai, J., S. Nakata, S. Funakawa, E. Nawata, R. Katawatin, T. Tulaphitak, and T. Kosaki. 2007. Evaluation of nutrient Availability of sandy soil in Northeast Thailand with references to growth, yield and nutrient uptake by maize. Jpn. J. Trop. Agr. 51: 169-176.