อุตสาหกรรมยางพาราภายใต้ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน: ภาพปรากฏจากพื้นที่ปลูกยางพาราเมืองใหญ่สองทะเล

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์ (1) เพื่อศึกษาสภาพการผลิตยางพาราของเกษตรกรชาวสวนยาง (2) เพื่อศึกษาความเชื่อมโยงของโซ่อุปทานยางพารา และ (3) เพื่อศึกษาการรับรู้ผลกระทบและการปรับตัวของอุตสาหกรรมยางพาราจากการเข้าร่วมประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน โดยเลือกจังหวัดสงขลาเป็นพื้นที่วิจัย กลุ่มตัวอย่าง คือ เกษตรกรชาวสวนยางจำนวน 400 ราย ซึ่งใช้การสุ่มตัวอย่างแบบผสานวิธี ผู้ให้ข้อมูลหลัก คือ ผู้ประกอบการอุตสาหกรรมยางพาราและตัวแทนของหน่วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้องจำนวน 12 ราย การรวบรวมข้อมูลใช้แบบสัมภาษณ์เชิงโครงสร้างและการสัมภาษณ์เชิงลึก การวิเคราะห์ข้อมูลใช้ค่ามัชฌิมเลขคณิตและการวิเคราะห์เนื้อหาที่ปรากฏ ผลการวิจัยพบว่า เกษตรกรชาวสวนยางมีสวนยางพาราขนาดเล็ก โครงสร้างของโซ่อุปทานยางพารามีความเชื่อมโยงตั้งแต่โซ่อุปทานต้นน้ำ คือ น้ำยางสด ยางแผ่นดิบ ยางก้อนถ้วย เศษยาง ซึ่งผลผลิตยางพาราเหล่านี้จะถูกส่งไปยังโซ่อุปทานกลางน้ำเพื่อแปรรูปให้อยู่ในรูปวัตถุดิบสำหรับโซ่อุปทานปลายน้ำ ได้แก่ น้ำยางข้น ยางแผ่นดิบ ยางแผ่นรมควัน ยางแท่ง และยางในรูปแบบอื่น เช่น ยางผสมหรือยางคอมปาว์ด ส่วนโซ่อุปทานปลายน้ำจะทำการผลิตผลิตภัณฑ์ยางพารา เช่น ถุงมือยาง ท่อยางไฮโดลิก ราวจับบันไดเลื่อน ผู้ประกอบการอุตสาหกรรมยางพารามีการรับรู้ผลกระทบจากการเข้าร่วมประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนน้อย โดยผู้ประกอบการอุตสาหกรรมยางพาราเห็นว่า อุตสาหกรรมยางพาราของประเทศไทยมีความได้เปรียบเชิงเปรียบเทียบ เมื่อเทียบกับประเทศผู้ส่งออกยางพารารายอื่น เช่น มาเลเซีย และอินโดนีเซีย นอกจากนี้ผู้ประกอบการอุตสาหกรรมยางพาราได้มีการปรับตัวในด้านต่าง ๆ มาเป็นระยะเวลานานแล้ว หน่วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้องสามารถนำผลการวิจัยไปใช้ประกอบการวางแผนพัฒนาอุตสาหกรรมยางพาราต่อไป