การอนุรักษ์ขิงพระพุทธบาท (Zingiber brachystachys Triboun & K. Larsen) พืชถิ่นเดียวของไทยในสภาพปลอดเชื้อ
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การศึกษาการอนุรักษ์ขิงพระพุทธบาท (Zingiber brachystachys Triboun & K. Larsen) พืชวงศ์ขิงซึ่งจัดเป็นพืชถิ่นเดียวของไทยที่พบได้ในพื้นที่จำเพาะและมีการกระจายพันธุ์เฉพาะในบริเวณพื้นที่ที่จำกัด พืชชนิดนี้มีการขยายพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ ส่วนของลำต้นและเหง้ามีน้ำมันหอมระเหยจึงอาจมีศักยภาพในเชิงเศรษฐกิจในอนาคต การอนุรักษ์ทรัพยากรพืชถิ่นเดียวด้วยวิธีการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชจึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งเพื่อเก็บรักษาพรรณพืชที่หายากซึ่งมีความเสี่ยงต่อการสูญหาย อาจเนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อม หรือภัยพิบัติทางธรรมชาติ ซึ่งการทดลองนี้จึงได้ศึกษาเทคนิคการขยายพันธุ์เพื่อเพิ่มปริมาณและอนุรักษ์ต้นขิงพระพุทธบาทในสภาพปลอดเชื้อ โดยเพาะเลี้ยงหน่ออ่อนบนอาหารที่เติมสารควบคุมการเจริญเติบโต ได้แก่ NAA ร่วมกับ BA จำนวน 12 สูตร การทดลองพบว่าอาหารที่สามารถชักนำให้เกิดยอดใหม่ที่แข็งแรงสมบูรณ์ได้มากที่สุดคือ อาหารสูตร MS ที่เติม BA ความเข้มข้น 3 มก./ล. โดยชักนำให้เกิดยอดใหม่ได้เฉลี่ย 20.9 ยอด/ ชิ้นส่วนพืช และเมื่อเพาะเลี้ยงขิงพระพุทธบาทบนอาหารเพื่อชะลอการเจริญเติบโต โดยปรับระดับความเข้มข้นของอาหารเพาะเลี้ยงร่วมกับน้ำตาลซูโครสจำนวน 12 สูตร พบว่าสามารถชะลอการเจริญเติบโตในสภาพปลอดเชื้อได้นานมากกว่า 8 เดือน โดยไม่ต้องเปลี่ยนถ่ายอาหารใหม่เมื่อเพาะเลี้ยงบนอาหารทั้งสองสูตร คือ ½MS หรือ ¼MS ร่วมกับการเติมน้ำตาลซูโครส 15 ก./ล.
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
วารสารเกษตรพระจอมเกล้า
เอกสารอ้างอิง
Bonnier, F. J. M., & van Tuyl, J. M. (1997). Long term in vitro storage of lily: effects of temperature and concentration of nutrients and sucrose. Plant Cell, Tissue and Organ Culture, 49, 81–87.
Christine, S., & Chan, L. K. (2007). Micropropagation of Curcuma zedoaria Roscoe and Zingiber zerumbet Smith. Biotechnology, 6(4), 555-560.
Divakaran, M., Babu, K. N., & Peter, K. V. (2006). Conservation of Vanilla species, in vitro. Scientia Horticulturae, 110(2), 175-180.
George, E. F., Hall, M. A., & De-Klerk, G. J. (2008). Plant Propagation by Tissue Culture. 3rd Ed. Springer.
Hartmann, H. T., Kester, D. E., Davies, F. T., & Geneve, R. L. (2001). Hartmann and Kester's Plant Propagation: Principles and Practices. 7th Ed. Prentice-Hall.
Khamrit, R., & Preeman, J. (2019). In vitro surface sterilization and shoot induction from the rhizome of Zingiber montanum. Khon Kaen Agriculture Journal, 47(1), 1393-1398. (in Thai).
Jewruttanasakul, V., & Charoenwattana, P. (2014). In vitro conservation of bat flower (Tacca chantrieri Andre) through minimal growth. Khon Kaen Agriculture Journal, 42(3), 562-566. (in Thai).
Kochuthressia, K. P., Britto, S. J., Raj, L. J. M., Jaseentha, M. O., & Senthilkumar, S. R. (2010). Efficient regeneration of Alpinia purpurata (Vieill.) K.Schum. plantlets from rhizome bud explants. International Research Journal of Plant Science, 1(2), 43-47.
Martin, K. P., & Pradeep, A. K. (2003). Simple strategy for the in vitro conservation of Ipsea malabarica an endemic and endangered orchid of the Western Ghats of Kerala, India. Plant Cell, Tissue and Organ Culture, 74(1), 197–200.
Matsumoto, T., & Sakai, A. (2003). Cryopreservationof axillary shoot tips of in vitro-grown grape (Vitis) by a two-step vitrification protocol. Euphytica, 131(1), 299-304.
Miri, S. M. (2020). Micropropagation, callus induction and regeneration of ginger (Zingiber officinale Rosc.). Open Agriculture, 5(1), 75-84.
Murashige, T., & Skoog, F. (1962). A revised medium for rapid growth and bio assays with tobacco tissue cultures. Physiologia Plantarum, 15(3), 473-497.
Nguyen, Q. T., Kozai, T., & Nguyen, U. V. (1999). Effects of sucrose concentration, supporting material and number of air exchanges of the vessel on the growth of in vitro coffee plantlets. Plant Cell, Tissue and Organ Culture, 58(1), 51-57.
Nirmal, B. K., Ravindran, P. N., & Peter, K. V. (2000). Biotechnology of spices. In Chadha, K. L., Ravindran, P. N., & Sahigram, L. (Ed.), Biotechnology of Horticulture and Plantation Crops, pp. 487-527. Malhotra Publishing House.
Khairudin, N. A., Haida, Z., & Hakiman, M. (2020). In vitro shoot and root induction of Kaempferia parviflora (Zingiberaceae) rhizome using 6-benzylaminopurine. Journal of Tropical Plant Physiology, 12(2), 23-32.
Peter, K. V., Ravindran, P. N., Babu, K. N., Sasikumar, B., Minoo, D., Geetha, S. P., & Rajalakshmi, K. (2002). Establishing In Vitro Conservatory of Spices Germplasm. ICAR Project Report, Indian Institute of Spices Research.
Prathanturarug, S., Angsumalee, D., Pongsiri, N., Suwacharangoon, S., & Jenjittikul, T. (2004). In vitro propagation of Zingiber petiolatum (Holttum) I. Theilade, a rare Zingiberaceous plant from Thailand. In Vitro Cellular & Developmental Biology – Plant, 40(3), 317-320.
Rukkid, P., Piriyavinit, P., Sangkasa-ad, P., Kanjanawattanawong, P., & Triboun, P. (2015). In vitro conservation technique of Zingiber sirindhorniae Triboun & Keerat.: an endemic and rare species of Thailand. In The 7th International Symposium on the Family Zingiberaceae “Gingers for Life”, pp. 93. The Botanical Garden Organization.
Tan, P. V. (2016). Micropropagation of Curcuma sp., a threatened medicinal plant. Advances in Bioscience and Biotechnology, 7(10), 418-427.
Triboun, P., Larsen, K., & Chantaranothai, P. (2014). A key to the genus Zingiber (Zingiberaceae) in Thailand with descriptions of 10 new taxa. Thai Journal of Botany, 6(1), 53-77.
Tyagi, R. K., Goswami, R., Sanayaima, R., Singh, R., Tandon, R., & Agrawal, A. (2009). Micropropagation and slow growth conservation of cardamom (Elettaria cardamom Maton). In Vitro Cellular & Developmental Biology – Plant, 45(1), 721-729.
Udomprasert, N. (2015). Plant Stress Physiology, Chulalongkorn University Press. (in Thai).
Yusuf, N. A., Annuar, M. S. M., & Khalid, N. (2011). Rapid micropropagation of Boesenbergia rotunda (L.) Mansf. Kulturpfl. (a valuable medicinal plant) from shoot bud explants. African Journal of Biotechnology, 10(7), 1194-1199.
Yusuf, N. A., Khalid, N., & Ibrahim, H. (2007). Establishment of tissue culture for selected medicinal Curcuma spp. Malaysian Journal of Science, 26(1), 85-91.
Zobayed, S. M. A., Afreen-Zobayed, F., Kubota, C., & Kozai, T. (1999). Stomatal characteristics and leaf anatomy of potato planlets cultured in vitro under photoautotrophic and photomixotrophic conditions. In Vitro Cellular & Developmental Biology – Plant, 35(1), 183-188.
