ผลของการการตัดแต่งกิ่งและจัดการธาตุอาหารที่มีต่อการเจริญเติบโต และการให้ผลผลิตของมะม่วงหิมพานต์

บทคัดย่อ

มะม่วงหิมพานต์ (Anacardium occidentale) เป็นพืชเศรษฐกิจของจังหวัดอุตรดิตถ์และมีพื้นที่เพาะปลูกมากที่สุดในประเทศไทย ส่วนใหญ่เป็นการเพาะปลูกแบบอาศัยน้ำฝน สภาพดินมีความเป็นกรดจัดรุนแรง ไม่มีการจัดการใดๆ และรอเก็บเกี่ยวผลผลิต ปัจจุบันประสบปัญหาช่อดอกแห้งและผลผลิตตกต่ำ การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อหาเทคโนโลยีในการเพิ่มผลผลิตมะม่วงหิมพานต์ที่เหมาะสมกับพื้นที่ สำหรับส่งเสริมการเพาะปลูกให้แก่เกษตรกร โดยทำการศึกษาในแปลงของเกษตร ใช้ต้นมะม่วงหิมพานต์อายุ 15 ปี ขนาดทรงพุ่ม 4-6 เมตร จัดกรรมวิธีการทดลองแบบ 2x2 Factorial วางแผนการทดลองแบบสุ่มในบล็อคสมบูรณ์ (RCBD)  จำนวน 10 ซ้ำๆ ละ 1 ต้น มีปัจจัยที่ศึกษา ได้แก่ การตัดแต่งกิ่งและการจัดการธาตุอาหารพืช ใช้การตัดแต่งกิ่งแบบครึ่งวงกลม เพื่อให้แสงส่องผ่านประมาณ 60% ของทรงพุ่ม และ การจัดการธาตุอาหารทางดินโดยพิจารณาจากค่าวิเคราะห์ดินร่วมกับพ่นปุ๋ยทางใบที่มีธาตุอาหารรองและจุลธาตุอาหารร่วมกับน้ำตาลกลูโคส จากการศึกษา พบว่า ปัจจัยการจัดการธาตุอาหารส่งผลต่อการเจริญเติบโตในทุกระยะ ตั้งแต่การแตกใบอ่อน ขนาดช่อดอก การติดผล น้ำหนักเมล็ด ไปจนถึงปริมาณผลผลิต ในขณะที่การตัดแต่งกิ่งเริ่มส่งผลต่อพืชในระยะเริ่มให้ผลผลิตไปจนถึงเก็บเกี่ยวผลผลิต การตัดแต่งกิ่งร่วมกับการให้ธาตุอาหารทำให้เกิดการแตกใบอ่อน 100% และมีการพัฒนาช่อดอกพร้อมกันขนาด 25-28 เซนติเมตรภายใน 3 สัปดาห์หลังจากได้รับธาตุอาหารทางใบ  ส่วนการตัดแต่งกิ่งหรือได้รับการจัดการธาตุอาหารเพียงอย่างใดอย่างหนึ่งมีการแตกใบอ่อน 75-78% และมีขนาดช่อดอก 16-17 เซนติเมตร พบปฏิกิริยาสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยการตัดแต่งกิ่งและการจัดการธาตุอาหารที่มีต่อจำนวนเมล็ด/ช่อดอก น้ำหนักเมล็ด และปริมาณผลผลิต โดยการตัดแต่งกิ่งร่วมกันการจัดการธาตุอาหาร ทำให้มะม่วงหิมพานต์มีระยะพัฒนาผลไปจนถึงการเก็บเกี่ยวยาวนานขึ้นเป็น 4 เดือนและมีอาหารเพียงพอสำหรับการติดผลและบำรุงเมล็ดมะม่วงหิมพานต์ และทำให้มะม่วงหิมพานต์มีการติดเมล็ด 12.80 เมล็ด/ช่อ น้ำหนักเมล็ด 6.50 กรัม และผลผลิตเฉลี่ย 10.93 กิโลกรัม/ต้น ในขณะที่กรรมวิธีอื่น ทำให้ได้ผลผลิตน้อยกว่าอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.01) มีการติดเมล็ด 1.19-3.29 เมล็ด/ช่อ น้ำหนักเมล็ด 3.83-4.87 กรัม และผลผลิตเฉลี่ย 2.32-3.94 กิโลกรัม/ต้น ดังนั้น วิธีการที่เหมาะสมสำหรับการส่งเสริมเกษตรกรคือการตัดแต่งกิ่งร่วมกับการปรับปรุงดินและใส่ปุ๋ยตามค่าการวิเคราะห์ดินในช่วงต้นฤดูฝน และพ่นปุ๋ยทางใบที่มีธาตุอาหารรองและจุลธาตุอาหารร่วมกับน้ำตาลกลูโคสทุกสัปดาห์ทุกสัปดาห์ก่อนการแตกใบอ่อนไปจนถึงระยะบำรุงเมล็ด