ระดับการแสดงออกตามฤดูกาลของยีนไวเทลโลจีนินและดัชนีความสมบูรณ์เพศ ของปลาหมอช้างเหยียบในกว๊านพะเยา จังหวัดพะเยา
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเพิ่มปริมาณยีนไวเทลโลจีนิน (vitellogenin; VTG) บางส่วน สำหรับการศึกษาระดับการแสดงออกของยีนตามฤดูกาล และดัชนีความสมบูรณ์เพศ (gonadosomatic index; GSI) ของปลาหมอช้างเหยียบเพศเมียที่รวบรวมได้จากกว๊านพะเยา จังหวัดพะเยา เป็นเวลา 1 ปี ตั้งแต่เดือนมิถุนายน 2555 ถึงเดือนพฤษภาคม 2556 โดยนำเนื้อเยื่อตับของปลาเพศเมียมาเพิ่มปริมาณยีน VTG ด้วยเทคนิค Reverse transcription polymerase chain reaction (RT-PCR) พบว่า สามารถเพิ่มปริมาณยีน VTG ชนิด Ab ได้ โดยมีความยาว 320 คู่เบส ด้วยไพรเมอร์ VF1 และ VR1 และจากการศึกษาความสัมพันธ์เชิงวิวัฒนาการของยีน VTG ทั้งสามชนิด ได้แก่ Aa, Ab และ C ของปลากระดูกแข็งชนิดต่าง ๆ ด้วยการสร้างแผนภูมิต้นไม้ พบว่า สามารถแบ่งปลาออกเป็น 3 กลุ่มตามชนิดของยีน VTG และยีน VTG ที่เพิ่มปริมาณได้ของปลาหมอช้างเหยียบถูกจัดอยู่ในกลุ่มของยีน VTG ชนิด Ab เมื่อศึกษาระดับการแสดงออกตามฤดูกาลของยีน VTG และ GSI ของปลาหมอช้างเหยียบ พบว่า ค่าทั้งสองนี้มีระดับสูงสุดใน 2 ช่วงเวลา คือ ในเดือนกรกฎาคมและมกราคมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.05) แสดงให้เห็นว่า ปลาหมอช้างเหยียบในกว๊านพะเยาสามารถวางไข่ได้มากกว่า 1 ครั้งในรอบปี นอกจากนี้การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างระดับการแสดงออกตามฤดูกาลของยีน VTG และ GSI ด้วยการวิเคราะห์สหสัมพันธ์ พบว่า ระดับการแสดงออกของยีน VTG มีความสัมพันธ์โดยตรงกับค่า GSI อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (rs= 0.58; P<0.01) จากผลการศึกษาครั้งนี้จะเห็นได้ว่า นอกจากการใช้ค่า GSI แล้ว ยังสามารถใช้ระดับการแสดงออกตามฤดูกาลของยีน VTG ในการบ่งบอกถึงฤดูกาลวางไข่ของปลาหมอช้างเหยียบในกว๊านพะเยาได้อีกด้วย
Article Details
References
กรมควบคุมมลพิษ. 2557. รายงานประจำปี สำนักจัดการคุณภาพน้ำ พ.ศ. 2557. กรมควบคุมมลพิษ, กรุงเทพฯ. 116 หน้า.
ธนิษฐา ทรรพนันทน์ ใจดี และ อมรศักดิ์ สวัสดี. 2550. คู่มือชีววิทยาประมงภาคปฎิบัติ. บริษัท มิสเตอร์ก๊อปปี้ (ประเทศไทย) จำกัด, กรุงเทพฯ. 92 หน้า.
ศิริลักษณ์ วลัญช์เพียร และ ณัฐวุฒิ งามสม. 2557. ฤดูกาลวางไข่ของปลาหมอช้างเหยียบ (Pristolepis fasciata) ในกว๊านพะเยา จังหวัดพะเยา. แก่นเกษตร 42(ฉบับพิเศษ 1): 768-772.
สุธิดา โส๊ะบีน และ เมธา คชาภิชาติ. 2548. ชีววิทยาบางประการของปลาหมอช้างเหยียบในกว๊านพะเยา จังหวัดพะเยา. เอกสารวิชาการฉบับที่ 25/2548. สำนักวิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืด, กรมประมง, กรุงเทพ.
Altschul, S.F., W. Gish, W. Miller, E.W. Myers and D.J. Lipman. 1990. Basic local alignment search tool. Journal of Molecular Biology 215: 403-410.
Barucca, M., A. Canapa, E. Olmo and F. Regoli. 2006. Analysis of vitellogenin gene induction as a valuable biomarker of estrogenic exposure in various Mediterranean fish species. Environmental Research 101: 68-73.
Ebrahimi, M. and M. Taherianfard. 2011. The effects of heavy metals exposure on reproductive systems of cyprinid fish from Kor river. Iranian Journal of Fisheries Sciences 10(1): 13-24.
Hanson, R., D.K. Dodoo, D.K. Essumang, J. Blay, Jr., and K. Yankson. 2007. The effect of some selected pesticides on the growth and reproduction of fresh water Oreochromis niloticus, Chrysicthys nigrodigitatus and Clarias gariepinus. Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology 79(5): 544-547.
Htun-Han, M. 1978. The reproductive biology of the dab Limanda limanda (L.) in the North Sea: gonosomatic index, hepatosomatic index and condition factor. Journal of Fish Biology 13: 369-378.
Johnsen, H.K., H. Tveiten, N.P. Willassen and A.M. Arnesen. 1999. Arctic charr (Salvelinus alpinus) vitellogenin: development and validation of an enzyme-linked immunosorbent assay. Comparative Biochemistry and Physiology 124 B: 355-362.
Livak, K.J. and T.D. Schmittgen. 2001. Analysis of relative gene expression data using real-time quantitative PCR and the 2(-Delta Delta Ct) method. Methods 25: 402-408.
Mikawa, N., T. Utoh, N. Horie, A. Okamura, Y. Yamada, A. Akazawa, S. Tanaka, K. Tsukamoto, I. Hirono and T. Aoki. 2006. Cloning and characterization of vitellogenin cDNA from the common Japanese conger Conger myriaster and vitellogenin gene expression during ovarian development. Comparative Biochemistry and Physiology B 143(4): 404-414.
Mouchel, N., V. Trichet, A. Betz, J.-P.L. Pennec and L. Wolff. 1996. Characterization of vitellogenin from rainbow trout (Oncorhynchus mykiss). Gene 174: 59-64.
Panprommin, D., S. Pithakpol, S. Valunpion and K. Soontomprasit. 2015. Correlation of spawning season and maturational parameters, expression levels of vitellogenin genes in Notopterus notopterus and Anematichthys armatus in Kwan Phayao, Thailand. Kasetsart University Fisheries Research Bulletin 39(3): 1-14.
Panprommin, D., S. Poompuang and P. Srisapoome. 2008. Molecular characterization and seasonal expression of the vitellogenin gene from Günther's walking catfish Clarias microcephalus. Aquaculture 276: 60-68.
Patiño, R. and C.V. Sullivan. 2002. Ovarian follicle growth, maturation, and ovulation in teleost fish. Fish Physiology and Biochemistry 26(1): 57-70.
Sapbamrer, R. and S. Hongsibsong. 2014. Organophosphorus pesticide residues in vegetables from farms, markets, and a supermarket around Kwan Phayao Lake of Northern Thailand. Archives of Environmental Contamination and Toxicology 67: 60-67.
Scholz, S. and H.O. Gutzeit. 2000. 17-α-ethinylestradiol affects reproduction, sexual differentation and aromatase gene expression of the medaka (Oryzias latipes). Aquatic Toxicology 50: 363-373.
Tamura, K., J. Dudley, M. Nei and S. Kumar. 2007. MEGA4: molecular evolutionary genetics analysis (MEGA) software version 4.0. Molecular Biology and Evolution 24: 1596-1599.
Thompson, J.D., D.G. Higgins and T.J. Gibson. 1994. Clustal W: improving the sensitivity of progressive multiple sequence alignment through sequence weighting, positions-specific gap penalties and weight matrix choice. Nucleic Acids Research 22: 4673-4680.
Tupwongse, V., P. Parkpian, P. Watcharasit and J. Satayavivad. 2007. Determination of levels of Mn, As, and other metals in water, sediment, and biota from Phayao Lake, Northern Thailand, and assessment of dietary exposure. Journal of environmental science and health. A Tox. Hazard. Subst. Environ. Eng. 42(8): 1029-1041.
Wallace, R.A. 1985. Vitellogenesis and oocyte growth in nonmammalian vertebrates. pp. 127-177. In: L.W. Browder (ed.). Developmental Biology. vol. i. Plenum Press, New York.
Wang, H., T. Yan, J.T. Tan and Z. Gong. 2000. A zebrafish vitellogenin gene (vg3) encodes a novel vitellogenin without a phosvitin domain and may represent a primitive vertebrate vitellogenin gene. Gene 256: 303-310.
Yilmaz, O., F. Prat, A.J. Ibañez, H. Amano, S. Koksoy and C.V. Sullivan. 2015. Estrogen-induced yolk precursors in European sea bass, Dicentrarchus labrax: Status and perspectives on multiplicity and functioning of vitellogenins. General and Comparative Endocrinology 221: 16-22.