การใช้ความสมดุลธาตุอาหารเพื่อปรับปรุงผลผลิต และคุณภาพของส้มสายน้ำผึ้ง: 1. ระบบการผลิตในจังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

ปัจจุบันเชื่อว่าเชียงใหม่เป็นแหล่งผลิตส้มเปลือกล่อนพันธุ์สายน้ำผึ้งใหญ่ที่สุดในประเทศ โดยเฉพาะบริเวณแอ่งไชยปราการ-ฝาง-แม่อาย ซึ่งมี อ.ฝางเป็นศูนย์กลางการผลิตของกลุ่มสามอำเภอนี้ การศึกษามีวัตถุประสงค์เพื่อรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลระบบการผลิตส้มเปลือกล่อนของ อ.ฝาง ใช้วิธีการสำรวจและสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง โดยใช้แบบสอบถามแบบปลายเปิด จากเกษตรกรผู้ปลูกส้มเปลือกล่อน 7 ใน 8 ตำบล ของ อ.ฝาง จ.เชียงใหม่ จำนวน 50 ราย ที่ทำสวนบนชุดดินที่ 59 ระหว่าง มีนาคม 2549 ถึง มีนาคม 2550 ผลการศึกษาพบว่า ส้มเปลือกล่อนมีที่ราบเชิงเขาและที่ดอนเป็นนิเวศเกษตรที่สำคัญ เดิมเป็นพื้นที่ปลูกพืช 7 ชนิดแต่ที่สำคัญ ร้อยละ 32.9 เคยเป็นสวนลิ้นจี่ เกษตรกร ร้อยละ 80.3 ระบุว่ามีเอกสารสิทธิ์ในที่ดินทำกิน แต่ละรายมีสวนเพียงแห่งเดียว ร้อยละ 88.7 เป็นสวนขนาดเล็ก สวนเกือบทั้งหมด ร้อยละ 93.4 ใช้พันธุ์สายน้ำผึ้ง และร้อยละ 94.4 ขยายพันธุ์ปลูกจากกิ่งตอน ต้นส้ม ร้อยละ 82.8 อยู่ในช่วงอายุ 2 – 5 ปี ซึ่งให้ผลผลิตแล้ว สำหรับการจัดการสวนนั้น ร้อยละ 69.0 ปลูกบนแปลงแบบยกร่องแห้ง มี 1 แถวต่อแปลง นิยมใช้ระยะปลูก 4 เมตร x 4 เมตร ร้อยละ 85.4 ให้น้ำแบบพ่นฝอยแบบมินิสปริงเกลอร์ อาศัยแหล่งน้ำจากสระขุดสูงถึง ร้อยละ 84.7 ชาวสวนมีการใช้ทั้งปุ๋ยอินทรีย์ ปุ๋ยอินทรีย์เคมี และปุ๋ยเคมี สำหรับปุ๋ยเคมีพบหลากหลายถึง 17 สูตร แต่ที่นิยมใช้เป็น 15-15-15 ในช่วงการเติบโตทางกิ่งใบ และการพัฒนาผล ขณะที่ 0-13-21 ใช้ในช่วงพัฒนาดอก และ 13-13-21 ในระยะก่อนการเก็บเกี่ยว การตัดสินใจซื้อปุ๋ยและสารฆ่าศัตรูพืชและสัตว์ เกษตรกรจะอาศัยประสบการณ์ตัวเองเป็นหลักแม้จะอาศัยแหล่งความรู้อื่น ๆ มาประกอบ และเมื่อผลผลิตเก็บเกี่ยวได้ ส่วนใหญ่ ร้อยละ 71 จำหน่ายแบบคละเกรดให้กับพ่อค้าคนกลาง