อิทธิพลของการเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดินและรูปแบบ การใช้ที่ดินต่อคุณภาพดิน หมู่บ้านละเบ้ายา ตำบลสะเนียน อำเภอเมือง จังหวัดน่าน

บทคัดย่อ

คุณภาพดินของพื้นที่แบบต่างๆ โดยมีคุณสมบัติดินที่วิเคราะห์ได้เป็นตัวชี้วัดนั้นเก็บตัวอย่างดินที่เป็นตัวแทนของรูปแบบการใช้ที่ดินแบบต่าง ๆ จำนวนทั้งสิ้น  30 แปลง เก็บตัวอย่างดินภายในแปลงย่อยจำนวน 4 ซ้ำ (pseudo replication) จากผลการศึกษาพบว่า การเปลี่ยนพื้นที่ป่าใช้สอยไปเป็นพื้นที่เพื่อการเกษตรแบบต่างๆ ของพื้นที่สูงจะมีเนื้อดินที่มีความละเอียดเพิ่มขึ้น  ส่วนค่าความหนาแน่นของดิน (Bd) พบว่าในพื้นที่ทำการเกษตรมีค่า Bd สูงกว่าดินที่ไม่ได้ทำการเกษตร สำหรับค่า pH พบว่าพื้นที่ทำการเกษตรจะมีค่า pH ในพื้นที่พืชไร่ และพื้นที่ไม้ผล ต่ำกว่าพื้นที่ป่าใช้สอยและพื้นที่ไร่เหล่า ส่วนปริมาณอินทรียวัตถุ (OM) ในพื้นที่ทำการเกษตรต่ำกว่าพื้นที่ป่าใช้สอย เนื่องจากมีอัตราการสะสมของเศษซากพืชน้อยกว่าการย่อยสลาย

ค่า CEC ของดินที่ใช้ทำการเกษตรมีแนวโน้มต่ำกว่าดินที่เป็นป่าใช้สอย โดยเฉพาะดินที่ปลูกพืชไร่ติดต่อกัน เช่นเดียวกับปริมาณ total nitrogen ในพื้นที่ไม้ผลมีค่าต่ำอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ แต่สำหรับพื้นที่ไร่เหล่ามีปริมาณฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์สูงกว่าการใช้ที่ดินรูปแบบอื่นๆ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ในขณะที่พื้นที่ไร่เหล่าจะมีค่า exchangeable K, Ca และ Mg สูงกว่ารูปแบบการใช้ที่ดินแบบอื่น  ส่วนพื้นที่พืชไร่มีค่า POC สูง แต่อย่างไรก็ตามในการศึกษาครั้งนี้ POC ไม่ตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดิน สำหรับค่า EC ของดินพบว่าพื้นที่การเกษตรนั้นมีค่า EC  ต่ำกว่าพื้นที่แบบอื่น