การพัฒนาพ่อแม่พันธุ์ของผักกาดขาวปลีลูกผสมชั่วที่หนึ่ง

บทคัดย่อ

การทดลองมีวัตถุประสงค์ที่จะปรับปรุง และคัดเลือกพ่อแม่พันธุ์ผักกาดขาวปลีที่ผสมตัวเองไม่ได้และให้ลูกผสมที่ดี และศึกษาวิธีการผลิตเมล็ดพันธุ์ลูกผสมโดยใช้ผึ้ง การผลิตเมล็ดพันธุ์แท้ของผักกาดขาวปลีโดยใช้วิธีถ่ายเรณูขณะดอกอ่อนจำนวน 4 พันธุ์ ซึ่งวิธีการนี้เป็นวิธีการปกติของการผลิตพันธุ์แท้ เมื่อติดเมล็ดแล้ว พบว่า สายพันธุ์ 40-9 ติดเมล็ดและให้น้ำหนักเมล็ดสูงสุด 0.165 กรัมต่อต้น เมื่อตรวจสอบลักษณะผสมตัวเองไม่ได้ในพันธุ์แท้โดยวิธี seed set analysis และ fluorescent microscope technique พบว่า พันธุ์แท้ทั้งหมด 9 พันธุ์ มีลักษณะผสมตัวเองไม่ได้ยกเว้นสายพันธุ์ 23, 23-3-1,40 และ 142-5 มีลักษณะผสมตัวเองไม่ได้ปานกลางเมื่อทดสอบโดยวิธี fluorescent microscope technique จากนั้นนำสายพันธุ์แท้จำนวน 4 พันธุ์ที่มีลักษณะผสมตัวเองไม่ได้มาผสมแบบสลับพ่อแม่ (ผสมพันธุ์โดยใช้ผึ้ง) จนได้พันธุ์ลูกผสมจำนวน 12 พันธุ์และคู่ผสมที่มีสายพันธุ์ 40-9 เป็นต้นแม่ให้ผลผลิตของเมล็ดพันธุ์ดีที่สุด โดยคู่ผสม 40-9x142-5, 40-9x27-3-7 และ 40-9x 23-3-4 ให้น้ำหนักเมล็ค 4.8, 3.9 และ 2.7 กิโลกรัมต่อไร่ การปลูกทดสอบผักกาดขาวปลีพันธุ์ลูกผสมเปรียบเทียบกับพันธุ์มาตรฐาน ในฤดูหนาวปี 2541 ที่ภาควิชาพืชสวน คณะเกษตรศาสตร์มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ พบว่า พันธุ์ลูกผสม 142-5x40-9 ให้ผลผลิตปลีสูงสุด คือ 6,170 กิโลกรัมต่อไร่ คิดเป็น 36.33 เปอร์เซ็นต์ซึ่งดีกว่าของพันธุ์มาตรฐาน ส่วนพันธุ์ลูกผสม 23x27, 23x142, 27-3-7x23-3-4, 27-3-7x142-5, 40-9x 23-3-4 ให้ผลผลิตปลี คือ 4,646, 5,551, 3,665, 5,150 และ 3,785 กิโลกรัมต่อไร่ ตามลำดับซึ่งมีลักษณะทางพืชสวนที่ดี แต่ต้องพัฒนาพ่อแม่พันธุ์ของผักกาดขาวปลีพันธุ์ลูกผสมเหล่านี้อีก เพื่อผลิตเป็นพันธุ์ลูกผสมที่ดีในอนาคต