การป้องกันและควบคุมโรคโคนมของเกษตรกรในจังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

จากการสัมภาษณ์เกษตรกรผู้เลี้ยงโคนมใน อ.สันกำแพง กิ่ง อ.แม่ออน และ อ.สันทราย จำนวน 33 ราย เดือนละครั้ง ตั้งแต่มิถุนายน 2538 -  มิถุนายน 2539  เกษตรกรมีโคนมเฉลี่ย 12.42 ตัวต่อฟาร์ม  เป็นโครีดนม 4.21 ตัวต่อฟาร์ม  ที่เหลือเป็นโคพักรีด  โคสาว  โครุ่น และลูกโค 1.6, 2.62, 1.92 และ 2.07 ตัวต่อฟาร์มตามลำดับ  อัตราการตั้งท้องของโคของเกษตรกร กิ่ง อ.แม่ออน  สูงสุด (ร้อยละ 55.7) รองลงมาคือ ของ อ.สันทราย (ร้อยละ 48.64) และอ. สันกำแพง (ร้อยละ 40.36)

            เกษตรกรร้อยละ 100 และ 36.36 มีโคได้รับการฉีดวัคซีนป้องกันโรคปากและเท้าเปื่อย และเฮโมเรยิกเซฟติคซีเมียตามลำดับ  และเกษตรกรร้อยละ 81.2 มีโคได้รับการตรวจโรคบรูเซลโลซีสและวัณโรคและโคทุกตัวที่ตรวจให้ผลลบต่อโรคทั้งสอง  ส่วนการฉีดวัคซีนป้องกันโรคบรูเซลโลซีส มีเกษตรกรร้อยละ 63.64 ที่โคได้รับการฉีดวัคซีนในช่วงของการสัมภาษณ์

            เกษตรกรร้อยละ 97 ดำเนินการกำจัดพยาธิภายใน โดยร้อยละ 94 ให้ยากำจัดพยาธิภายในโคพักรีดก่อนคลอด 1 เดือน  และร้อยละ 63.6 ให้ยากำจัดพยาธิภายในลูกโค ส่วนการกำจัดพยาธิภายนอกมีเกษตรกรร้อยละ 39.4 ที่ปฏิบัติ

            เกษตรกรร้อยละ 87.88 ฉีดไวตามิน เอ ดี และอี แก่แม่โคก่อนคลอด 1 เดือน  และเกษตรกรร้อยละ 100 เสริมแร่ธาตุแก่โค

            การป้องกันโรคเต้านมอักเสบ มีเกษตรกรร้อยละ 24.24  ใช้น้ำยาฆ่าเชื้อเช็ดเต้านมก่อนรีด และจุ่มหัวนมในน้ำยาฆ่าเชื้อหลังรีด และร้อยละ 48.48 ใช้ยาดราย ซึ่งแตกต่างกันมากคือ  เกษตรกรอำเภอสันทรายและกิ่ง อ.แม่ออน ร้อยละ 100 และ 50 ใช้ยาดราย  ส่วน อ.สันกำแพง ไม่มีการใช้ยาดรายเลย

            สาเหตุของโคป่วยเกิดจากโรคเต้านมอักเสบและปัญหากีบมากที่สุด สำหรับค่าใช้จ่ายในการป้องกันและควบคุมโรคโคนมเฉลี่ยต่อฟาร์มต่อเดือนคิดเป็นสัดส่วนของเกษตรกรออกค่าใช้จ่าย ต่อรัฐบาลช่วยเหลือเป็น 1 ต่อ 1.04