การศึกษานิเวศวิทยาของหนอนเจาะต้นกาแฟ <I>XYLOT RECHUS QUADRIPES</I> CHEVROLAT (COLEOPTERA: CERAMBYCIDAE) ในภาคเหนือของประเทศไทย 1. รูปร่างลักษณะและชีววิทยาของแมลง

บทคัดย่อ

ในการศึกษาทางนิเวศวิทยาของหนอนเจาะต้นกาแฟ Xylotreeous quadripes Chevrolat (Coleoptera: Cerambycidae) ได้ทดลองในห้องปฏิบัติการ (29-31°C) และสวนกาแฟในจังหวัดเชียงใหม่ เมื่อปี 2533-2534 ผลจากการศึกษาระยะการเจริญเติบโตและชีววิทยาในห้องปฏิบัติการพบว่า ด้วงหนวดยาวตัวเมียซึ่งเป็นตัวเต็มวัยของหนอนเจาะต้นกาแฟ วางไข่ได้ตั้งแต่ 7-238 ฟอง  เฉลี่ย 103 ฟองต่อตัว  ตลอดชั่วอายุขัยระยะไข่เฉลี่ย 5 วัน จากการวัดความกว้างของหัวกระโหลก (Head capsule) ของหนอนแต่ละระยะการเจริญเติบโต ผลปรากฏว่า หนอนมีการเจริญเติบโตทั้งหมด 6 ระยะด้วยกัน  ระยะการเจริญเติบโตของหนอนในท่อนแฟจนกระทั่งเป็นตัวเต็มวัยมีอายุเฉลี่ย 77 วัน ในขณะที่หนอนซึ่งเจาะกินในต้นกาแฟที่ย้ายปลูกในกระถางมีอายุยาวนานเฉลี่ย 153 วัน แมลงที่เจริญเติบโตในสภาพธรรมชาติมีอัตราส่วนของเพศผู้ต่อเพศเมีย 1: 2 สำหรับแมลงที่เลี้ยงในห้องปฏิบัติการมีอัตราส่วนเพศผู้ต่อเพศเมีย 1: 1.3 รวมระยะการเจริญเติบโตของตัวเมียที่เลี้ยงบนท่อนกาแฟเริ่มจากไข่จนสิ้นอายุขัยเฉลี่ย 91 วัน.

จากการสำรวจชนิด  และปริมาณของแมลงศัตรูธรรมชาติในแปลงปลูกกาแฟในจังหวัดเชียงใหม่  พบว่ามีแตนเบียน 3 ชนิด  อยู่ในวงศ์ Aulacidae, Stephanidae และ Ichneumonidae โดยเฉพาะอย่างยิ่งแตนเบียน Pristaulaas sp. ในวงศ์ Audacidae พบในปริมาณสูงกว่าชนิดอื่น  คาดว่าจะเป็นแตนเบียนที่มีศักยภาพสูง  ที่จะสามารถนำมาใช้ควบคุมปริมาณของหนอนเจาะต้นกาแฟ X. quadripes ได้ต่อไป.