คุณลักษณะของ <I>Azospirillum</I> spp. สายพันธุ์ท้องถิ่นในปมถั่วลิสงและ การอยู่ร่วมกันได้กับ <I>Bradyrhizobium </I>ในประเทศไทย

บทคัดย่อ

Azospirillum เป็นแบคทีเรียในบริเวณรอบรากพืชที่ตรึงไนโตรเจนได้โดยอิสระชนิดหนึ่ง ซึ่งสามารถส่งเสริมการเจริญเติบโตและผลผลิตของพืช ในการศึกษานี้ได้ค้นหาและแยกเชื้อ Azospirillum สายพันธุ์พื้นเมืองในปมถั่วลิสงจากพื้นที่ปลูกถั่ว 3 แห่งในประเทศไทย พบว่า ประชากรของเชื้อ Azospirillum ในปมถั่วที่หาโดยวิธี most probable number และใช้อาหารกึ่งเหลวที่ปราศจากไนโตรเจนในดิน 3 ชนิดได้แก่ ดินทรายร่วน (เพชรบูรณ์) ดินร่วนปนทราย (เชียงใหม่) และดินร่วนปนเหนียว (กรุงเทพฯ) มี 2.4x10⁴, 2.4x10³ และ 2.3x10² cfu/g ตามลำดับ แยกเชื้อแบคทีเรียได้ 6 ไอโซเลทซึ่งได้นำมาศึกษาลักษณะของเชื้อต่อไป จากลักษณะด้านสัณฐานวิทยา สรีรวิทยาและชีวเคมีของเชื้อทั้ง 6 ไอโซเลต พบว่า เป็นเชื้อ Azospirillum spp. เชื้อทุกไอโซเลทสร้างวงแหวนสีฟ้าใต้ผิวหน้าของอาหารกึ่งเหลวที่ปราศจากไนโตรเจน บนอาหารแข็งที่เติม Congo red โคโลนีของทุกไอโซเลทมีสีแดง ทึบแสงและแห้ง ทุกไอโซเลทมีรูปร่างเซลล์เป็นแท่ง ติดสีแกรมลบ จากความสามารถในการใช้กลูโคสและไตรโซเดียมซิเตรทเป็นแหล่งของคาร์บอน สามารถแบ่งเชื้อออกได้เป็น 3 กลุ่ม จากการวิเคราะห์ลำดับเบสของ 16s rDNA พบเชื้อ 3 ไอโซเลทจัดอยู่ในกลุ่มของ A. oryzae  เชื้อ 2 ไอโซเลทจัดอยู่ในกลุ่ม A. formosense และมีเชื้อ 1 ไอโซเลทอยู่ในกลุ่ม A. brasilense สำหรับไอโซเลทของ A. oryzae และ A. brasilense มีความคล้ายคลึงกันในด้านมีความสามารถสูงในการรีดิวส์อะเซททีลีน แต่ต่างกันที่ A. brasilense มีความสามารถในการผลิต IAA ได้สูงกว่า ในขณะที่ A. Oryzae มีความสามารถผลิต IAA ได้ต่ำที่สุด ในจำนวนเชื้อทั้ง 6 ไอโซเลท มีเพียง A. oryzae ที่สามารถละลายฟอสเฟตและสร้างซิเดอร์โรฟอร์ นอกจากนี้ยังพบว่า A. formosense ไอโซเลทมีความสามารถในการรีดิวส์อะเซททีลีนได้ต่ำที่สุด แต่มีความสามารถในการสร้าง IAA สูง และเป็นเชื้อชนิดเดียวที่แสดงความเป็นปฏิปักษ์ต่อ Bradyrhizobium สายพันธุ์ TAL 1000 ในการศึกษานี้จึงได้คัดเลือก A. brasilense เพื่อการศึกษาในขั้นตอนต่อไป ซึ่งเป็นการศึกษาการปลูกเชื้อร่วมกับเชื้อ Bradyrhizobium  ในถั่วลิสง